Tàu chiến cận bờ USS Montgomery tại Căn cứ Hải quân Changi ở Singapore, ngày 6/7/2019. (U.S. Navy photo by Mass Communication Specialist 2nd Class Tristin Barth)

Trong năm 2019, Hải quân Hoa Kỳ đă thực hiện 7 cuộc tuần tra hàng hải trong khuôn khổ Chiến dịch tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải- gọi tắt là FONOP, nhiều hơn bất cứ năm nào khác kể từ 2015, khi Hoa Kỳ bắt đầu thách thức mạnh mẽ hơn các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc.

Hạm đội Thái B́nh Dương của Mỹ cung cấp số liệu vừa nêu, nói rằng các cuộc tuần tra FONOP đă được thiết kế để thách thức các tuyên bố của Trung Quốc về quyền hàng hải và chủ quyền lănh thổ tại nhiều quần đảo trong khu vực, đặt Hoa Kỳ và các đồng minh vào thế đối đầu với Bắc Kinh.
Trang mạng tin quốc pḥng của Mỹ nói trong các cuộc tuần tra hàng hải này, các chiến hạm Mỹ tiến vào vùng biển nằm trong phạm vi 12 hải lư cách các đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền, kể cả các thực thể đă được Bắc Kinh cải đổi thành cơ sở quân sự.
Theo Defense news, các cuộc tuần tra FONOP là dấu hiệu để Trung Quốc biết là Hoa Kỳ coi các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông là “quá đáng”. Bắc Kinh th́ cho rằng các cuộc tuần tra của Mỹ gây bực dọc và coi đây là các hành động trái phép, vi phạm các vùng biển của họ.
Cho tới nay, các cuộc tuần tra FONOP không khiến Trung Quốc phải rút lại các tuyên bố chủ quyền của ḿnh.
Trong một tuyên bố, người phát ngôn của Hạm đội Thái B́nh Dương Rachel McMarr nói hải quân Mỹ tiếp tục thể hiện quyêt tâm thách thức các tuyên bố chủ quyền ‘quá đáng’ của Trung Quốc.
Bà tuyên bố:
“Hoa Kỳ thường xuyên thực hiện các cuộc tuần tra để bảo vệ quyền tự do hàng hải trên khắp thế giới. Tất cả các hoạt động của chúng tôi được thiết kế phù hợp với luật pháp quốc tế và nhằm mục đích chứng minh rằng Hoa Kỳ sẽ điều máy bay, tàu thuyền, hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép.”
Người phát ngôn của Hạm đội Thái B́nh Dương nói thêm rằng các cuộc tuần tra hàng hải được tiến hành “một cách ḥa b́nh và không thiên vị hay chống lại bất kỳ quốc gia nào.”

Mỹ sẽ tiếp tục tiến hành FONOP thường xuyên hơn

Cuộc tuần tra hàng hải đầu tiên trong năm 2020 được Hải quân Hoa Kỳ tiến hành vào ngày 25/1. Trang mạng Defense News cho biết tàu chiến cận bờ USS Montgomery di chuyển gần Đá Gạc Ma và Đá Chữ Thập, hai nơi đă bị Trung Quốc chiếm đóng tại quần đảo Trường Sa. Lúc đó báo nhà nước Trung Quốc cho biết Bắc Kinh đă điều hai máy bay thả bom tới lượn bên trên để uy hiếp tàu chiến Montgomery của Mỹ.
Hải quân Mỹ nói tuần tra FONOP thách thức các tuyên bố chủ quyền quá đáng của tất cả các cường quốc trong khu vực, và cuộc tuần tra ngày 25/1 chính thức nhắm vào cả Trung Quốc, lẫn Đài Loan và Việt Nam. Phía Mỹ thách thức ư niệm cho rằng cần báo trước khi “qua lại vô hại” các vùng biển mà các nước khác tuyên bố chủ quyền.
Defense News dẫn lời Giáo sư Zhiqun Zhu, giảng dạy môn Khoa học Chính trị và Quan hệ Quốc tế tại Đại học Bucknell nói sự gia tăng các cuộc tuần tra FONOP, đặc biệt dưới chính quyền Tổng thống Trump, căng thẳng liên quan tới các cuộc biểu t́nh ở Hong Kong và quyền của Đài Loan được tự cai trị, cùng với các vụ xung đột ngày càng nhiều giữa Trung Quốc và Việt Nam, đă góp phần tạo ra một bầu không khí bát an trong khu vực.
Về phía Trung Quốc, Bắc Kinh coi các hoạt động của Hoa Kỳ là bằng chứng cho thấy ‘bàn tay lông lá’ của Washington, “không ngớt kích động căng thẳng nhằm mục đích kéo dài quyền bá chủ trong khu vực”, SCMP dẫn lời ông Tong Zhao, nhà nghiên cứu lăo thành của Trung tâm Chính sách Toàn cầu Carnegie-Tsinghua, nói.
Ông Zhao nói thêm: “Bắc Kinh quyết tâm đáp ứng mạnh mẽ trước bất kỳ sự khiêu khích nào của Hoa Kỳ và tiếp tục các nỗ lực xây dụng cơ cấu hạ tầng quân sự, để nâng cao khả năng lâu dài nhằm bảo vệ các lợi thế tương lai của Trung Quốc.”
VOA