1. Chàng viết mướn thành Phơ Lô Răng
Cậu bé là học tṛ lớp Ba, quê ở thành Phơ Lô Răng, mới 12 tuổi, người khôi tráng, thông minh, tóc đen, da trắng. Cậu là con đầu ḷng củam một viên Kư Ga, lương ít, nhà lắm miệng ăn, v́ thế sinh kế rất eo hẹp. Cha cậu quư cậu lắm, nhưng đến việc học th́ lại rất nghiêm khắc v́ cậu đă lớn, cần phải học gấp cho chóng đủ sức đi làm, kiếm tiền giúp đỡ gia đ́nh.
Cha cậu đă có tuổi, lại lo nghĩ nhiều nên trông già xọm. Thế mà ngoài việc sở ra, cha cậu c̣n nhặt việc ngoài để kiếm thêm và đêm nào cũng thức khuya làm việc.
Ông vừa nhận được việc viết băng báo, cứ 500 tờ th́ được 3 Phật-lăng. Nhưng việc này có phần khó nhọc, nên tối đến, lúc ăn cơm ông thường phàn nàn:
- Mắt ta độ này kém quá. Làm việc đêm hại người thực!
Một hôm cậu con nói:
- Thưa cha, để con làm đỡ v́ con viết được.
Cha đáp:
- Không, con c̣n phải học. Công việc nhà trường c̣n quan hê hơn việc viết băng nhiều. Cảm ơn con. Cha không muốn thế.
Biết không thể nào làm chuyển được ḷng cha, cậu thôi không nài nỉ và nghĩ cách khác.
Một đêm, đợi cha viết mỏi tay đi ngủ, cậu sẽ dậy, lần ra pḥng giấy, thắp đèn rồi ngồi vào bàn bắt chước lối chữ của cha viết rất nhanh nhẹn. Tập băng viết đă thành đống cao, cậu đếm được 100 tờ. Thế là làm thêm được 1 Phật-lăng. Cậu nghỉ tay rồi rón rén về pḥng ngủ.
Hôm sau cha câu vui vẻ bảo cậu:
- Lệ ơi ! Cha c̣n có sức làm việc hơn là con tưởng. Đêm qua, trong hai tiếng đồng hồ cha đă viết hơn mọi hôm đến qua một phần ba. Tay ta c̣n lẹ, mắt ta c̣n tinh.
Lệ sung sướng tự nhủ ḷng:
- Không những kiếm được thêm tiền, ta c̣n làm cho cha vui sướng tưởng ḿnh trẻ ra. Ta hăy gắng lên ! Cậu làm như thế luôn một tháng. Thức nhiều sinh mệt. Môt tối kia, cậu ngủ gật trong khi học bài.
Hôm sau, cha cậu mắng:
- Độ này con đổi tính nhiều quá. Trước con có thể đâu! Con nên nhớ rằng tất cả hy vọng của nhà ta đều đặt vào tương lai của con. Cha rất không bằng ḷng con.
Bị cha mắng, câu định từ nay thôi không viết nữa. Nhưng đến chiều, cha cậu về vui vẻ báo cho nhà biết rằng tháng này cha cậu đă lĩnh được 32 Phật-lăng hơn tháng trước. Cha cậu lại mua một gói kẹo lớn về phân phát cho các con. Các em cậu vỗ tay reo mừng. Thấy thế, cậu lại quả quyết làm như lần trước và tự nghĩ:
- Ta phải gắng thêm chút nữa! Ban ngày ta học, ban đêm ta viết để cho cha và các em ta được sung sướng!
Cậu viết như thế luôn bốn tháng. Bốn tháng thức đêm ngày mệt ! Bốn tháng bị cha giày ṿ hắt hủi.
Sang tháng thứ năm, cậu quyết ḷng nghỉ việc để khôi phục lại t́nh yêu dấu của cha, nhưng đêm đến, câu lại nhớ giấc dậy. Cậu muốn nh́n lại một lần cuối cùng trong bầu không khí b́nh tĩnh ban đêm, cái pḥng con kia, nơi mà cậu đă làm việc giấu trong bây nhiêu lâu. Đèn thắp, cậu đứng trước bàn nh́n tập băng trắng mà cậu sẽ không bao giờ được viết nữa, những tính danh và điạ chỉ cậu đă thuộc làu, ḷng cậu bỗng thấy bồi hồi. Rồi bất giác, cậu lại ngồi xuống làm việc. Tay cậu đụng rơi quyển sách xuống đất. Cậu rùng ḿnh sợ hăi. Chết ! Cha cậu dậy th́ sao ?
Cậu nín thở và lắng tai nghe, nhưng không nghe thấy ǵ cả. Im cả! Cả nhà đang ngon giấc. Cậu yên tâm cầm bút viết lia lịa.
Lúc ấy, cha cẫu vẫn đứng sau cậu mà cậu không biết v́ nghe tiếng sách rơi, cha cậu nghe ngóng một lúc lâu rồi rón rén ra. Phải! Cha cậu đứng đấy, mái tóc bạc cúi trên mái tóc xanh! Phải! Cha cậu đứng đấy mắt nh́n ngọn bút, ḷng cảm thương con!
Bỗng cậu Lệ thét lên một tiếng, có hai bàn tay run run ôm lấy đầu cậu.
Nghe tiếng nức nở, cậu biết ngay là cha, liền nói:
- Cha ôi, xin cha tha lỗi cho con!
Cha cậu, cúi hôn cậu, nước mắt rỏ cả lên trán :
- Lệ yêu quư cuả cha ! Con đừng giận cha nhá ! Cha đă hiểu cả. Chính cha phải xin lỗi con mới phải.
Nói xong, cha cậu ôm cậu vào giường mẹ cậu và bảo:
- Hôn con đi ! Đă bốn tháng nay nó không ngủ để làm việc thay ai. Ta đă phụ bạc nó trong khi nó kiếm gạo nuôi cả gia đ́nh.
Hà Mai Anh
Phỏng dịch
Bookmarks