Sau giai đoạn khởi động đầy lúng túng với những quyết định tồi tệ, chính phủ Mỹ đă tiến hành một chiến dịch chống virus corona mạnh mẽ và toàn diện nhất có thể.
Đại dịch Covid-19 bắt đầu từ Vũ Hán, Trung Quốc, đă tấn công vào nước Mỹ từ 51 ngày trước đây khi phát hiện trường hợp đầu tiên. Như vậy là đă đủ thời gian để đưa ra đánh giá sơ bộ về công tác xử lư khủng hoảng của chính quyền Tổng thống Donald Trump cho đến thời điểm này.
Khi đánh giá chấm điểm cho những nỗ lực của ông Trump trong cuộc chiến này, chúng ta cần nhớ rằng virus đă bùng nổ đúng lúc các ṿng bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ để chọn ra người đấu với ông Trump vào tháng 11 tới đang diễn ra dồn dập. Virus xuất hiện đúng thời điểm ông Trump vừa chiến thắng phe Dân chủ sau khi phe này t́m mọi cách kết tội ông mà không thành, v́ khi đó nước Mỹ đang tràn ngập những tin tức tốt lành về các thành tựu kinh tế ở mức kỷ lục, c̣n các đối thủ của ông bên phe Dân chủ th́ đang rối tung trong mớ ḅng bong.
Thế nhưng, trong vài ngày qua, sự phấn khởi của ông chủ Nhà Trắng đă tiêu tan: phe Dân chủ dường như đang trỗi dậy trở lại với các thắng lợi sơ bộ của ông Joe Biden, nền kinh tế trượt dốc không phanh khi thị trường chứng khoán mất 4.000 tỷ USD trong một tuần, và đảng Dân chủ vẫn không từ bỏ ư định tiếp tục luận tội tổng thống.
Thêm vào đó, việc ứng phó với virus corona chủng mới (SARS-CoV-2) đă quá chậm chạp.
Chậm chạp ở những khâu nào?
Chính quyền của Tổng thống Trump đă chậm trễ trong việc nhận ra mức độ nghiêm trọng của đại dịch và bố trí các nguồn lực chống dịch.
Sau khi ông Trump nhận ra nguy cơ, ông đă thành lập Lực lượng đặc nhiệm chống virus corona, gồm lănh đạo của Trung tâm kiểm soát dịch bệnh (CDC), Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, Chương tŕnh bảo hiểm y tế Medicare và Medicaid, Cục Quản lư Dược Liên bang, Viện Y tế Quốc gia, Văn pḥng Tổng Y sỹ Hoa Kỳ (Y tế công cộng), và Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị, dưới sự lănh đạo của Phó Tổng thống Mike Pence.
Ưu điểm của cách tiếp cận này là các thành viên của lực lượng báo cáo trực tiếp với Tổng thống Trump thông qua Phó Tổng thống Pence và tất cả thành viên đều là những người có quyền ra quyết định về các hoạt động của cơ quan ḿnh. Chính quyền của ông Trump gọi đây là mô h́nh “ứng phó toàn chính phủ”, gợi cho chúng ta nhớ đến những nỗ lực khác: đó là ứng phó toàn cầu của nước Mỹ trong cứu trợ HIV-AIDS do Tổng thống George W. Bush thực hiện – một mô h́nh thực sự phù hợp để chống virus corona.
Kể từ ngày ngày 31/01, Tổng thống Trump đă cấm việc đi lại từ Trung Quốc để bảo vệ nước Mỹ khỏi đại dịch. Đây là khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm và đă được thực hiện. Chỉ riêng động thái này có lẽ đă giúp tŕ hoăn sự xâm nhập của virus vào Mỹ để ông Trump có thêm thời gian khắc phục sự rối ren trong ứng phó ban đầu của chính phủ. Ngày 11/03, ông ban hành lệnh cấm người châu Âu nhập cảnh vào Mỹ. Ngày 15/03, Vương quốc Anh và Ireland được bổ sung vào danh sách này.
Cũng trong ngày 11/3, Tổng thống đă có bài phát biểu với người dân Mỹ từ pḥng Bầu dục trong Nhà Trắng. Ông Trump mới chỉ làm như vậy một lần trước đây. Bài phát biểu nhận được nhiều phản ứng trái ngược nhau. Có thể thấy là ông chủ Nhà Trắng đă thiếu sự chuẩn bị trước và đưa ra một số phát ngôn sai lầm nghiêm trọng. Bài nói đă không đạt được mục đích làm dịu tinh thần người dân Mỹ trong cơn khủng hoảng.
Tổng thống Trump phải đối mặt với một vấn đề nan giải trong quá tŕnh giải quyết khủng hoảng. Khi dịch mới bắt đầu ông đă chọn cách làm nhẹ mức độ nghiêm trọng của căn bệnh này, kêu gọi người dân tiếp tục sống và làm việc b́nh thường. Trong quá tŕnh diễn ra dịch, ông đă đưa ra nhận định sai lầm khi so sánh virus corona với cúm mùa và các dịch bệnh khác. Thêm vào đó là một số ư kiến cụ thể về loại virus này mà sau đó hóa ra đều không chuẩn xác.
Nh́n lại, những ǵ mà lẽ ra ông Trump nên làm – dù chỉ để nh́n lại - là thể hiện sự quan ngại lớn hơn và ḱm chế không đưa ra những nhận định thiếu cơ sở khoa học về virus.Tuy nhiên, đến giờ ông đă có thể trông cậy nhiều hơn vào các chuyên gia trong Lực lượng đặc nhiệm, những người giúp ông đưa ra các tuyên bố có căn cứ thực tiễn, khoa học và đáng tin cậy về dịch bệnh.
Báo chí và phe Dân chủ đă t́m mọi cách quy kết cho phản ứng chậm chạp của chính quyền Mỹ là do Tổng thống đă cắt giảm ngân sách của Chương tŕnh An ninh Toàn cầu của Hội đồng An ninh Quốc gia. Ông Trump tuyên bố không biết ǵ về việc cắt giảm chương tŕnh này. Một số người khác nghĩ rằng Lực lượng đặc nhiệm là một mô h́nh tốt hơn nhiều. Do vậy, lời chỉ trích này đă không thu hút được nhiều sự chú ư.
Đầu tiên, Lực lượng đặc nhiệm tuyên bố rằng các bộ kit sẽ có sẵn cho tất cả mọi người ở Mỹ cần xét nghiệm. Thật không may việc triển khai xét nghiệm đă bị tŕ hoăn ở quy mô lớn. Lực lượng đặc nhiệm đă từ chối không sử dụng các bộ kit có sẵn của WHO, mà muốn tự đưa ra bộ kit của ḿnh thông qua CDC. Xét nghiệm thử của CDC cho thấy bộ kit đă bị lỗi và trong khi sự cố được khắc phục th́ nước Mỹ đă để mất đi một số ngày quư giá trong cuộc chiến chống dịch. Lực lượng đặc nhiệm đă phạm một sai lầm lớn: Thay bằng việc phải làm được nhiều hơn những ǵ đă hứa hẹn th́ họ đă làm ngược lại.
Tại sao việc phải nhanh chóng đưa ra các bộ kit xét nghiệm lại quan trọng như vậy? Bởi đây là cách duy nhất để xác định mức độ lan rộng và diễn tiến của virus.Thậm chí đến giờ, v́ sự chậm trễ đó, các chuyên gia chưa thể xác định được mức độ của đại dịch đến đâu.
Điều tốt lành là các cơ quan chính phủ và các nhà cung cấp tư nhân hiện đă hợp lư hóa quy tŕnh xét nghiệm vốn lỗi thời, cồng kềnh để khiến quy tŕnh này hiệu quả hơn nhiều. Để làm được như vậy, hệ thống quản lư y tế và các dịch vụ cấp cứu đă được lồng ghép vào quy tŕnh này. Các xét nghiệm hiện đang được triển khai.
Những người chuyên phản đối không có ích ǵ trong hoàn cảnh này
Xét một cách công bằng với ông Trump, các phương tiện truyền thông đại chúng chính là vấn đề rắc rối. Thông tin chủ yếu chúng ta thấy trên báo chí và truyền thông xă hội đều mang tính tiêu cực và không ủng hộ ông Trump, thậm chí họ không nề hà đăng cả tin tức giả. Việc đưa tin và b́nh luận về t́nh h́nh virus không phải là ngoại lệ. Một ví dụ rơ nét là chính truyền thông Mỹ đă thổi phồng nỗi sợ hăi và hoảng loạn về mức độ của đại dịch và về phản ứng chậm chạp ban đầu của chính quyền.
Chẳng hạn báo chí và phe Dân chủ đă loan tin rằng Tổng thống Trump đă cắt giảm chương tŕnh chống đại dịch của CDC với tên gọi Chương tŕnh An ninh Y tế toàn cầu từ 40 quốc gia được hỗ trợ xuống chỉ c̣n 10. Nhưng FactCheck.org và CDC báo cáo rằng điều này là sai sự thật. Thực tế, ông Trump đă tăng ngân sách cho chương tŕnh từ 58 triệu USD lên 108 triệu USD trong năm 2018 và 2019.
Hai ứng cử viên cuối cùng trong cuộc bầu cử sơ bộ của phe Dân chủ để chọn ra một ứng viên cuối cùng đấu với ông Trump tháng 11 tới là ông Joe Biden và ông Bernie Sanders đă không ngừng công kích việc ứng phó xử lư dịch bệnh của đương kim Tổng thống.
Ông Sanders đă tổ chức hai cuộc họp báo chỉ trích ông Trump và đề xuất các chính sách thay thế. Quan điểm chính của ông là ông sẽ dựa vào các nhà khoa học để xây dựng các chính sách thay v́ dựa vào “các chiêu tṛ chính trị”. Ông này quên một điều rằng Lực lượng đặc nhiệm của ông Trump có các thành viên là các chuyên gia hàng đầu thế giới về đại dịch, bao gồm cả những người đă được Tổng thống Obama điều động trong chiến dịch chống dịch bệnh SARS, MERS, Ebola và Zika. Ông Sanders đưa ra một đề xuất chính sách lớn là thiết lập một hệ thống chăm sóc y tế duy nhất do chính phủ bao cấp. Ngay cả trong trường hợp có thể làm như vậy th́ nước Mỹ sẽ cần rất nhiều năm để xây dựng và thực hiện hệ thống này.
Ông Biden th́ đưa ra đề xuất xử lư virus y hệt cách mà ông Trump đang làm. Điều này chỉ cho thấy là ông không theo dơi các cuộc họp báo hàng ngày của Lực lượng đặc nhiệm.
Sẽ rất thú vị để xem tư duy đảng phái của những người có máu mặt trong phe Dân chủ có chiếm được cảm t́nh của người dân Mỹ trong cơn khủng hoảng v́ dịch bệnh hay không.
Cả hai ông Sanders và Biden cũng như giới truyền thông đều cáo buộc ông Trump không minh bạch thông tin. Một điều đáng lưu ư là trong hai tuần qua, các thành viên Lực lượng đặc nhiệm đă tổ chức cuộc họp báo hàng ngày để cập nhật cho người dân và báo chí về t́nh h́nh đại dịch. Phó Tổng thống Pence chưa bao giờ vắng mặt tại các cuộc họp, và Tổng thống Trump đă tham dự hầu hết. Ngoài ra, cá nhân các thành viên Lực lượng đặc nhiệm cũng xuất hiện thường xuyên trong chương tŕnh thời sự của các kênh truyền h́nh quốc gia và địa phương để phổ biến thông tin.
Đảng Dân chủ, dĩ nhiên không ai khác, đă chất vấn về sự đa dạng của các thành viên Lực lượng đặc nhiệm. Họ cho rằng đó là một nhóm toàn những người đàn ông da trắng đă lớn tuổi. Điều này đơn giản là Sai hoàn toàn. Tổng Y sỹ Hoa Kỳ và Bộ trưởng Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị đều là các bác sỹ người Mỹ gốc Phi, Giám đốc Chương tŕnh Bảo hiểm y tế công cộng Medicare là một phụ nữ người Mỹ bản địa, Bộ trưởng Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh là một người Mỹ gốc Lebanon đồng thời cũng là một chuyên gia hàng đầu về đại dịch và là một phụ nữ.
Đảng Dân chủ đang lợi dụng triệt để các cơ hội chính trị trong khủng hoảng để tiếp tục t́m cách hất ông Trump ra khỏi chiếc ghế Tổng thống hoặc khiến ông bại trận trong kỳ bầu cử tới. Mặc dù không làm được ǵ trong cả 5 lần luận tội Tổng thống, những nghị sỹ Dân chủ vẫn đang xem xét đưa ra các cáo buộc mới chống lại ông và cố gắng thay chiều những thất bại cũ. Họ không che giấu những nỗ lực để làm mất mặt ông Trump trong cuộc khủng hoảng quốc gia này.
Cũng có những khi chính ông Trump là người khiêu khích tư duy đảng phái. Chẳng hạn, đó là khi ông lên tiếng chỉ trích nỗ lực của Tổng thống Obama trong việc giải quyết đại dịch cúm heo (H1N1) năm 2009. Các chuyên gia đă bác bỏ những lời chỉ trích vô căn cứ này của ông Trump. Bằng việc tiếp tục chỉ trích ông Obama, ông Trump đă khiến các cựu quan chức phụ trách y tế trong chính quyền của ông Obama tức giận và chống lại ông.
Các chính trị gia bắt tay hành động
Mặc dù t́nh trạng đảng phái và cạnh tranh giữa đảng Dân chủ, đảng Cộng ḥa và Tổng thống Trump vẫn diễn ra lúc này lúc khác, các phe phái chính trị đang cùng phối hợp một cách bất đắc dĩ theo mô h́nh ứng phó đa phương diện.
Y tế
Ngày 6/3, Quốc hội Mỹ đă phê duyệt khoản viện trợ khẩn cấp 8,3 tỷ USD để tài trợ thử nghiệm miễn phí cho tất cả người dân Mỹ, phát triển vắc-xin, phát triển thuốc điều trị, sản xuất hàng loạt khẩu trang phẫu thuật và quần áo bảo hộ, thiết bị pḥng thí nghiệm, phục vụ hoạt động của các cơ quan y tế địa phương, trung tâm y tế cộng đồng (cho những người đang không có bảo hiểm), và giám sát sức khỏe cộng đồng.
Ngày 13/3, Tổng thống Trump công bố “t́nh huống khẩn cấp quốc gia” và theo quy định của pháp luật Mỹ, khoản ngân sách bổ sung trị giá 50 tỷ USD lập tức được “mở khóa” để giải quyết hậu quả của đại dịch. Việc này cũng cho phép ông Trump kích hoạt Cơ quan quản lư khẩn cấp liên bang và điều động quân đội gia tăng hỗ trợ. Ông Trump cũng ban lệnh miễn trừ các quy định liên bang gây cản trở bác sỹ và bệnh viện trong việc đều trị bệnh nhân nhiễm virus corona.
Người lao động
Ngày 16/3, Quốc hội thông qua Đạo luật gia đ́nh hỗ trợ người lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch: chế độ nghỉ ốm được hưởng nguyên lương, trợ cấp thất nghiệp, chương tŕnh hỗ trợ lương thực. Chi phí cho các chương tŕnh này đến nay vẫn chưa tính được.
Đạo luật này không phải là không có tranh căi: Bà Nancy Pelosi, Chủ tịch Hạ viện, đă t́m cách lồng ghép vào đạo luật này khoản ngân sách liên bang tài trợ nạo phá thai – nạo phá thai hiện được coi là vi phạm pháp luật tại Mỹ, chế độ nghỉ phép hưởng nguyên lương từ ngân sách liên bang cho nạn nhân của bạo lực gia đ́nh, và nhiều nữa… Điều thú vị là các nghị sỹ lại không được đọc nội dung đạo luật trước khi họ bỏ phiếu thông qua.
Kinh tế
Tổng thống Trump tuyên bố miễn trả lăi cho các khoản vay của sinh viên trị giá 1,5 ngh́n tỷ USD khi các trường đại học tạm thời đóng cửa.
Ông chỉ đạo Bộ Năng lượng mua hàng triệu thùng dầu để bổ sung Dự trữ Dầu khí Chiến lược v́ giá dầu giảm. Động thái này chính là một h́nh thức đưa ḍng tiền tiếp sức cho các các tập đoàn dầu khí.
Ngày 15/3, Ngân hàng Dự trữ Liên bang đă hạ lăi suất xuống gần bằng 0 trong nỗ lực bơm tiền cho nền kinh tế để ngăn chặn suy thoái. Việc cắt giảm lăi suất này tương tự như động thái trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Điều này đă được thực hiện với sự phối hợp của Liên minh châu Âu và các ngân hàng trung ương khác. Ngân hàng cũng đưa ra chương tŕnh “Nới lỏng định lượng” trị giá 700 tỷ USD để kích thích nền kinh tế.
Trước đó, ngày 3/3, lăi suất đă được cắt giảm, nhưng điều đó không mang lại tác động ǵ - thị trường chứng khoán vẫn mất 20% giá trị. Có lẽ hành động này được đưa ra quá sớm.
Trước mắt, Tổng thống Trump và Quốc hội sẽ phải quyết định làm thế nào để giúp các hăng hàng không và ngành du lịch tàu biển đang đứng trước nguy cơ phá sản. Họ cũng sẽ xem xét trợ cấp cho những người dân không có khả năng trả các khoản thế chấp và xóa khoản thuế quỹ lương liên bang 6,2%.
Dưới sự lănh đạo của Phó Tổng thống Pence, việc quản lư dịch bệnh ở cấp liên bang chưa bao giờ hiệu quả hơn bây giờ.Các chính quyền tiểu bang và địa phương đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên bang, và doanh nghiệp tư nhân đang giữ một vai tṛ quan trọng trong cuộc chiến chống virus corona.
. . .
Reply With Quote
Bookmarks