Không thể để NinhThuận trở thành Fukushima
Giáo sư Nguyễn Khắc Nhẫn
2012-03-09
Ông Nguyễn khắc Nhẫn, Nguyên Cố vấn Nha kinh tế, dự báo, chiến lược EDF Paris, GS Trường Đại học Bách khoa Grenoble, GS Viện kinh tế, chính sách năng lượng Grenoble trả lời phỏng vấn RFA về chương tŕnh xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.
AFP photo
H́nh chụp nhà máy điện hạt nhân tại Fukushima bị hư hại v́ trận động đất hôm 12/03/2011.
Bài học cay đắng của Fukushima và Tchernobyl
RFA: Xin Giáo sư cho biết tại sao có người cho rằng thảm họa Fukushima là do thiên tai động đất và sóng thần chứ không phải là do công nghệ tinh xảo của điện hạt nhân. Tchernobyl và Fukushima có khác nhau lắm không ?
GS Nguyễn Khắc Nhẫn: Cách đây đúng một năm trời, ngày 11-3-2011, ở Nhật Bản, trận động đất 8.9° Richter và sóng thần khủng khiếp tiếp theo đă làm 16000 người thiệt mạng, 6000 người bị thương, 7500 người mất tích. Cả thảy trên 112000 dân phải di tản xa nhà máy Fukushima 30 km.
Theo Viện bảo vệ phóng xạ và an toàn hạt nhân Pháp (IRSN), chúng ta chứng kiến một Tchernobyl cục bộ, vùng bị ảnh hưởng nhỏ hơn, nhưng sự ô nhiễm phóng xạ th́ không khác nhau bao nhiêu (iode 131 và césium 137 thải ra bằng 42% của Tchernobyl ). Theo Norwegian Institute for Air Research, Xénon 133 thoát ra ngay sau khi động đất, trước sóng thần.
70% tâm ḷ số 1 bị nóng chảy ( 2300° ) 3giờ sau động đất, 33% tâm ḷ số 2 bị nóng chảy 77 giờ sau động đất, và một phần tâm ḷ số 3 bị nóng chảy 40 giờ sau động đất.
Trái với Tchernobyl mà vụ nổ rất lớn của ḷ phản ứng số 4 RBMK 1000 MW, đang hoạt động, đă làm tung lên cao nhiều cây số những hạt bụi, tạo nên đám mây phóng xạ, th́ ở Fukushima, v́ các ḷ phản ứng đă ngừng hoạt động, phóng xạ thoát ra nằm ở độ cao thấp hơn. Tuy nhiên, ở Nhật Bản, người ta có cảm tưởng đứng trước một thảm cảnh rùng rợn hơn v́ khó mà tin rằng có thể quản lư được t́nh trạng hỗn loạn của 6 ḷ phản ứng, tổng cộng 4680 MW, của nhà máy Fukushima Daiichi 1, mà ở đây các vụ nổ cứ nối tiếp nhau.
Một ủy ban độc lập điều tra Nhật Bản vừa tiết lộ rằng chính phủ đă dự trù những kế họach đại quy mô để di tản Tokyo ( 13 triệu dân, chưa kể 22 triệu vùng lân cận ) vài ngày sau khi thảm họa bắt đầu, v́ chưa biết có thể khống chế đựợc tai biến Fukushima không. Ủy ban cũng cho hay là nếu Thủ tướng Naoto Kan lúc bấy giờ không ra lệnh cho tâp đoàn điện lực TEPCO và giám đốc nhà máy phải giữ nguyên nhân viên tại chỗ để tiếp tục làm lạnh các ḷ th́ hậu quả sẽ thảm khốc hơn nhiều.
Đất và nước biển của một khu vực rộng lớn đă bị phóng xạ ô nhiễm trầm trọng. 2 triệu dân trong tỉnh Fukushima sẽ được các cơ sở y tế kiểm tra thường xuyên, 360000 cháu bé sẽ được theo dơi cho đến tuổi 20 v́ ung thư tuyến giáp chỉ phát hiện sau 5 năm. Hiện nay, nhiều em bé ở cách xa Fukushima 220 km mà cũng bị ô nhiễm.
Dần dần, người ta phát hiện ra rằng TEPCO đă nhiều lần nói dối, cũng như các nhà chức trách Nhật Bản, đặc biệt là cơ quan an toàn hạt nhân (NISA) không độc lập, bị quá tải bởi các sự kiện xảy ra. Phải nh́n nhận là việc xử lư biến cố thiếu phối hợp v́ phân chia trách nhiệm không minh bạch và mức độ tin tưởng ở công nghệ quá cao. V́ sự khiếm khuyết của một hệ thống thiết kế chưa hoàn bị nên khó đối phó được với các t́nh huống đặc biệt phức tạp. Sự thiếu liên lạc mật thiết với cơ quan AIEA ở Vienne (mà vai tṛ cần phải được xem xét và xác định chu đáo lại) càng làm nghiêm trọng thêm t́nh h́nh.
Từ trước đến nay, các nhà lănh đạo và các chuyên gia trong lĩnh vực hạt nhân luôn khẳng định là các ḷ phản ứng phương Tây hết sức an toàn và một Tchernobyl thứ hai không thể nào tái diễn được, nhờ ở sự hiện diện của vỏ bảo vệ ( enceinte de confinement) trong các ḷ PWR hay BWR. Tiếc thay bài học Tchernobyl không được cân nhắc và nghiên cứu tỉ mỉ.
Không thể nói rằng Tchernobyl xẩy ra là v́ công nghệ và Fukushima v́ thiên tai. Sự thật, lỗi của con người trong hai thảm họa này rất lớn về thiết kế cũng như về khai thác.
Chúng ta khó hiểu tại sao, sau Hiroshima và Nagasaki đă gây ra hàng trăm ngàn nạn nhân nguyên tử, các kĩ sư Nhật Bản lại phiêu lưu xây dựng các nhà máy điện hạt nhân trên một lănh thổ nhỏ hẹp mà nguy cơ động đất và sóng thần hết sức cao. Xin phép nhắc lại đây 2 tai biến chính : 1-9-1923, một trận động đất mạnh 7.9° Richter, theo sau bởi sóng thần, đă tàn phá Tokyo và vùng Kanto, làm ít nhất 150 000 người chết ; 17-1- 1995, thành phố Kobe rung chuyển bởi trận động đất mạnh 7.2° Richer, gây ra 6500 nạn nhân.
Bất chấp nguy hiểm thường trực trên đầu chúng ta, các lobby hạt nhân vẫn b́nh thản đặt mục tiêu tăng gấp đôi số ḷ phản ứng từ nay đến 2035 ! Fukushima đă ngăn chặn tham vọng này.
Xin mời những ai có trách nhiêm trong lĩnh vực hạt nhân bỏ chút th́ giờ, chịu khó đọc tác phẩm của nhà báo Wladimir Tchertkoff ( Le crime de Tchernobyl, le goulag nucléaire ) xuất bản năm 2006. Làm sao không khỏi xúc động khi khám phá ra rằng : 8 triệu người đang sống ở vùng bị nhiễm độc kéo dài hàng trăm năm, nông dân nghèo phải nuốt hằng ngày césium 137 chứa trong thực phẩm. Những bà mẹ vô t́nh gây nhiễm độc cho con cháu. Những em bé này sẽ lâm nhiều bệnh tật v́ chúng được nuôi dưỡng bằng các chất phóng xạ suốt sáng, trưa, chiều tối ! Thường dân vô tội vẫn tiếp tục chết v́ ung thư tuyến giáp (nhất là trẻ em nhỏ tuổi), ung thư vú, tiểu đường, bạch cầu…Những lobby hạt nhân đă t́m mọi cách để bóp nghẹt tin tức về tai biến Tchernobyl (một thảm họa mở màn cho sự sụp đổ của Liên xô) và che lấp tiếng la hét xót xa đau khổ của những kẻ vô tội c̣n sống ở trong các vùng bị nhiễm.
Theo nhà xă hội học Frédérick Lemarchand, phụ trách Cực rủi ro của đại học Caen ( báo le Monde ngày 19-4-2011 ) Tchernobyl và Fukushima mở đầu cho loại thảm họa kiểu mới, mà loài người chưa bao giờ thử nghiệm, v́ nó triển khai trong một thời gian hết sức lâu dài, đồng thời tăng cường với đời sống sinh vật mà nó hủy diệt. Nó quyết định đời sống sinh vật, xă hội và tâm lư của bao nhiêu thế hệ con người nay chưa sinh nở mà sự tồn tại trong tương lai đă bị hạt nhân đô hộ.
Chúng ta c̣n nhớ lời tuyên bố vô trách nhiệm và khiêu khích của cựu tổng giám đốc AIEA : nhân loại có thể chịu đựng được một Tchernobyl mỗi năm !
Ở Ukraine, những liquidateurs, thương binh, nhiều nhà khoa học và bác sĩ tiếp tục đấu tranh trong sự tuyệt vọng để chống lại sự lăng quên. Theo Larisa Yanovych, ở bệnh viện Kiev, phụ trách theo dơi y tế, khoảng hai triệu người là nạn nhân của thảm họa Tchernobyl. Hội nghị của các nước tài trợ khai mạc ở Kiev ngày 19-04-2011, chủ yếu quan tâm đến nguồn tài chính cho việc xây dựng nhà bao bọc ( sarcophage ) mà chi phí hiện nay đă lên quá 1,5 tỉ euros. Sarcophage rất đồ sộ , nặng 30 000 tấn, cao 110 m, dài 164 m và rộng 257 m, sẽ hoàn thành vào năm 2015. Ngân hàng châu Âu dành cho việc tái xây dựng và phát triển ( BERD ) quản lư nguồn vốn này. Nhà bao bọc thứ hai này trên lư thuyết có thể tồn tại được một thế kỷ, nhà bao bọc thứ nhất xây dựng vội vàng đă bị hư hỏng nhiều nơi. Như thế cứ 100 năm con cháu ta phải tiếp tục xây một sarcophage khác !
Tchernobyl xảy ra tại một quốc gia toàn trị bên bờ phá sản và một nền công nghiệp đang hấp hối, trong khi Fukushima đột ngột giáng xuống một nước có robot vô cùng tinh vi. Vết châm kim nhắc nhủ mối hiểm nguy ác nghiệt của hạt nhân sau 25 năm liệu có đủ hay c̣n phải cần nhiều Tchernobyl khác, mà ta có thể tiên đoán được, mới xóa bỏ sự điên cuồng của loài người ? Fukushima không phải là một tai biến mới bắt đầu mà là một Tchernobyl đang tiếp diễn. Giải thưởng Nobel kinh tế Ấn độ, Amartya Sen, đă tuyên bố rằng hạt nhân không phải là lời giải của bài tóan năng lượng thế giới.
Với nhà báo nổi tiếng Kamata Sathóhi, Kenzaburô Ôé, Nobel văn chương của Nhật Bản, đă tổ chức phong trào ( Sayonora Genpatsu – Từ giă hạt nhân ) chống điện hạt nhân và đă đi biểu t́nh phản đối ở Tokyo.
Nhà văn Nhật Bản Yoko Tawada nghi rằng sở dĩ nước ông làm điện hạt nhân là v́ có ẩn ư muốn làm bom nguyên tử khi cần thiết. Điều này cũng dễ hiểu thôi v́ một ḷ PWR 1000 MW, sau mỗi năm họat động có thể cho 200 kilo tương đương Plutonium ( Pu ). Phần đông các nước có bom nguyên tử đều bắt đầu với điện hạt nhân.
Đứng về phương diện trí tuệ, có thể làm an tâm nhưng hoàn toàn vô trách nhiệm nếu cứ đổ thừa cho thiên tai : động đất và sóng thần. Nhà xă hội học người Anh, Anthony Giddens, khuyên chúng ta nên chia ra làm hai loại nguy cơ : nguy cơ bên ngoài liên quan đến thiên nhiên (lũ lụt, động đất, băo tố…) mà tổ tiên chúng ta đă thừa biết và nguy cơ do chúng ta tạo ra, liên quan đến các hoạt động của con người (ô nhiễm công nghiệp, thay đổi khí hậu, thảm họa hạt nhân…). Chúng ta không có kinh nghiệm về các loại nguy cơ thứ hai này v́ chúng ta đang tạo ra nó và chúng ta đơn giản hóa đến mức tối thiểu bằng cách cho là do thiên nhiên. Đó là lí do tại sao chúng ta không thể đánh giá được mức độ khủng khiếp của nó và đối mặt với nó được. Sự thiếu năng lực, tham nhũng, tính kiêu ngạo, chưa kể sự dối trá, góp phần nhân rộng và làm tăng các mối nguy cơ này trên thế giới.
Không có ḷ phản ứng nào an toàn được
001_GR247484-200.jpg
Bản đồ khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề của trận động đất ở Nhật hôm 11-3-2011. AFP
RFA : Nga và Nhật bản đă tuyên bố với Việt Nam là ḷ của họ sắp bán cho ta là được bảo đảm an toàn. Giáo sư nghĩ thế nào ?
GS Nguyễn Khắc Nhẫn: Không ai có thể đảm bảo an toàn cho các ḷ thế hệ 3, 3+ (hay thế hệ 4 sau này). Sau Fukushima, dân chúng Nhật Bản không c̣n tin tưởng ở các ḷ điện hạt nhân sản xuất trong nước của họ. Thế mà thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda, đă cả gan cam kết sẽ cung cấp cho Việt Nam một công nghệ bảo đảm mức an toàn hạt nhân cao nhất thế giới ! Nhật Bản đă hủy bỏ chương tŕnh xây cất thêm 14 ḷ mà lại đem bán cho ta một cách thiếu lương tâm ! Biết đâu là máy móc dụng cụ tồn kho ?
Tháng 6 vừa qua, một báo cáo đă vạch trần những thiếu sót quan trọng về kỹ thuật cũng như về cách khai thác 32 ḷ của Nga. Tuy nhiên, ngày 9-2-2012 tại Hà nội, Serge A. Boyarkin, phó tổng giám đốc tập đoàn Rosatom Nga, không ngần ngại tuyên bố rằng nhà máy Ninh Thuận sẽ bảo đảm an toàn, chống được động đất 9° Richter!
V́ cớ ǵ ta lại tiếp tục nghe luận điệu tuyên truyền dối trá của các công ty Nga và Nhật Bản để cho hai nước này xây dựng những ḷ đầu tiên ở Ninh Thuận ? André Lacoste, chủ tịch cơ quan an toàn Pháp (Autorité de Sureté Nucléaire) cũng đă nhiều lần lớn tiếng : không ai có thể quả quyết rằng ở Pháp sẽ không có tai biến hạt nhân. Cũng v́ lẽ ấy mà EDF sẽ phải xuất ra cấp tốc 10 tỷ euros để củng cố tất cả những nhà máy điện hạt nhân. Vừa rồi Greenpeace đă bố trí, cho vài người vào trong khu vực nhà máy điện hạt nhân Nogent sur Seine, trong lúc hai nhân viên khác đă ẩn núp được trong nhà máy Cruas, suốt nhiều tiếng đồng hồ! Greenpeace muốn chứng minh rằng quân khủng bố cũng có thể đột nhập dễ dàng để phá hoại mặc dù có sự canh gác thường trực của một đội lính ở mỗi nhà máy. Ngoài ra, quân đội cũng chuẩn bị sẵn sàng hỏa tiễn để đề pḥng máy bay oanh tạc.
Việc cơ quan an toàn Tây Âu (Wenra), trong đó Pháp dẫn đầu, không muốn kiểm tra sức chịu đựng (Stress test) các nhà máy điện hạt nhân trong các trường hợp như bị máy bay, quân khủng bố, tấn công tin học hay lỗi con người... như Đức và Áo đề nghị, chứng tỏ sự thiếu tin tưởng ở mức độ an toàn.
Nước ta chưa hấp thụ được văn hóa an toàn, chưa có đủ chuyên gia, chưa có hệ thống pháp lư khắc chế, chưa có hậu thuẫn khoa học kỹ thuật để quản lư một loạt nhiều ḷ phản ứng.
Trên thế giới, chỉ trong ṿng 32 năm thôi, từ 1979 đến nay mà đă có 5 ḷ hạt nhân bị nóng chảy (fusion) : 1 ở Three Mile Island (Mỹ), 1 ở Tchernobyl (Liên Xô), 3 ở Fukushima (Nhật Bản). Gần đây có chuyên gia đă kết luận rằng thảm họa Fukushima là do động đất gây ra (làm cho những ống nước găy nứt) trước khi sóng thần ồ ạt tàn phá nhà máy, làm hỏng hệ thống làm lạnh và máy Diesel.
Fukushima đă cảnh cáo một cách long trời lở đất với bao h́nh ảnh đau thương như thế mà ta vẫn chưa tỉnh giấc mơ hay sao. Ta chờ đợi một Tchernobyl hay một Fukushima khác rùng rợn hơn mới nhất trí rằng hai chữ an toàn của Nga và Nhật Bản là dối trá? Ta nên đặt câu hỏi, tại sao nước Mỹ, có đủ khả năng và điều kiện, thận trọng nhất nh́ về khâu an toàn, lại không xây cất thêm một ḷ hạt nhân nào khác, từ khi gặp sự cố Three Mile Island đă hơn 30 năm nay? Nhật Bản với một diện tích đất nhỏ hẹp như ta, đă bị tàn phá bởi hai quả bom ở Hiroshima và Nagasaki, thế mà cả gan xây dựng 54 ḷ ven bờ biển, không sợ động đất và sóng thần! Đó là chiến lược liều mạng, tự hủy diệt, mà ta không nên bắt chước.
Lúc xảy ra chiến tranh, có nhà máy điện hạt nhân trong nước có thể xem như chứa bom nguyên tử trong mỗi nhà, tuy ḷ không nổ như bom. Làm sao có an toàn được? Phóng xạ, vô biên giới, sẽ bao trùm lănh thổ trong giây phút, nếu địch tấn công Ninh Thuận., hay có sự sai lầm của nhân viên chưa đủ tŕnh độ. Về địa lư, thời tiết ở Việt Nam vô thường, mỗi năm đều có băo tố, lũ lụt lớn, phá hại mùa màng và gây tang thương cho đồng bào. Bom, ḿn, chất độc dioxin vẫn tiếp tục cướp tính mạng của bao thường dân vô tội. Ta đă quên nỗi đau khổ của đồng bào đă chịu đựng bao nhiêu năm chiến tranh hay sao ?
Chơi với lửa có ngày cũng phỏng tay. Theo Bernad Laponche, ḷ phản ứng hạt nhân chỉ là một nồi nấu nước sôi, vô cùng phức tạp, nguy hiểm và đắt tiền! Xác suất xẩy ra một thảm họa ổ Pháp hay ở Âu châu không phải là nhỏ.
(con tiep)
http://www.rfa.org/vietnamese/in_dep...012153149.html
Bookmarks