Dịch virus corona, Tchernobyl của Trung Quốc ?
Dịch virus corona Vũ Hán Trung Quốc khiến thế giới bị vạ lây. Trong ảnh là các công dân Brazil được di tản từ Vũ Hán đến căn cứ Không quân Anapolis ngày 09/02/2020. REUTERS/Adriano Machado
Năm 1986, tai nạn nguyên tử Tchernobyl đă bộc lộ những lỗ hổng và điểm yếu của chế độ Liên Xô. Tương tự, con virus corona sẽ gây ra những hậu quả trầm trọng cho chế độ Trung Quốc – theo nhận xét của chuyên gia về chủ nghĩa cộng sản Thierry Wolton trên Le Figaro.
Với virus corona, phải chăng Trung Quốc đang phải trải qua tai nạn Tchernobyl của ḿnh?
Thoạt nh́n th́ hai cuộc khủng hoảng rất khác nhau : một bên là dịch bệnh đang lan tràn, bên kia là một tai nạn nguyên tử rốt cuộc đă được khoanh lại, cho dù ảnh hưởng vượt ra bên ngoài biên giới Liên Xô. Ngược lại, tác động của cả hai sự kiện này đều bi kịch, trong nước cũng như ngoài nước, xứng đáng được so sánh về tính chất của chế độ chính trị và các hậu quả dẫn đến đối với hai nước này, cũng như phần c̣n lại của thế giới.
Cần nhắc lại rằng vào tháng 4/1986, vào lúc xảy ra vụ nổ ở nhà máy điện nguyên tử Tchernobyl, ông Gorbatchev, tân tổng bí thư Liên Xô đă hứa hẹn sẽ minh bạch (glasnost). Thế nhưng phải mất gần mười ngày sau Matxcơva mới nh́n nhận tai nạn, dưới áp lực từ nước ngoài vốn đă phát hiện vụ nổ từ khi nó mới xảy ra.
Sau đó người ta biết được các điều kiện thảm hại về những « người t́nh nguyện » được tăng viện, không có trang bị bảo hộ đặc biệt, được điều đến để cố chận lại thảm họa. Hàng trăm người trong số đó đă chết v́ sự bất cẩn này. Sự im lặng cộng thêm vô trách nhiệm đă bộc lộ cung cách hoạt động của chế độ hăy c̣n toàn trị mà Gorbatchev cho rằng có thể cải cách được.
Trong dịp này Gorbatchev đă bị mất đi phần lớn sự tin cậy. Không phải từ nhân dân Liên Xô, vốn không hề tin tưởng ông, nhưng từ các nước phương Tây mà ông muốn dựa vào để giúp vực dậy một Liên bang Cộng ḥa Xô viết đang phá sản.
Dịch virus corona cũng đă tiết lộ những yếu kém của chế độ cộng sản Trung Quốc, làm nghi ngờ khả năng bảo đảm vị trí thống lĩnh trên trường quốc tế mà Bắc Kinh đang đầy tham vọng. Trước hết, tất cả các lời chứng đều phù hợp với nhau, khẳng định bản tổng kết số nạn nhân được chính quyền tiết lộ nhỏ giọt mỗi ngày để chứng tỏ sự minh bạch, thật ra thấp hơn rất nhiều so với thực tế.
Trong một chế độ hoàn toàn kiểm soát mọi thứ, những con số này có thể nhào nặn tùy ư muốn. Sự tăng cường kiểm duyệt trong thời điểm khủng hoảng càng làm gia tăng nghi ngờ. Trường hợp bác sĩ Lư Văn Lượng vừa qua đời, người bị công an và báo chí nhà nước buộc tội lan truyền tin đồn do đă cảnh báo nguy cơ virus từ tháng 12, là minh họa cho sự bất lực của chế độ trong việc thông tin cho dân của ḿnh và cho thế giới một cách đàng hoàng. Theo nghĩa này, th́ có thể so sánh với vụ Tchernobyl.
Cuộc khủng hoảng dịch tễ này c̣n cho thấy đại cường muốn nắm trọn thế giới trong tay vẫn là một nước kém phát triển. Điều này đặc biệt đúng trong lănh vực dịch vụ nhất là về y tế, v́ lănh vực này chưa bao giờ là ưu tiên đối với các nhà lănh đạo Trung Quốc. Họ chỉ quan tâm đến tăng trưởng, sản xuất, thặng dư thương mại, Con đường tơ lụa mới, sức mạnh quân sự, nhưng thờ ơ trước cuộc sống người dân - ngoài nhiệm vụ làm người tiêu thụ mà chính quyền giao cho.
Ở điểm này, lại có thể so sánh với những lỗ hổng đă bộc lộ qua tai nạn Tchernobyl. Nhà máy nguyên tử của Liên Xô lúc đó lạc hậu, nhân viên không có động lực làm việc. T́nh trạng thảm hại của hệ thống y tế Trung Quốc là một trong những nguyên nhân khiến virus độc hại có thể tung hoành như thế.
Một vài h́nh ảnh có được nhờ mạng xă hội cho thấy những bệnh nhân nằm la liệt, làm cho người ta nghĩ đến một nước thuộc thế giới thứ ba. Việc xây dựng các bệnh viện dă chiến trong thời gian ngắn ngủi đầy ấn tượng, được dàn dựng rất công phu, chỉ nhằm tuyên truyền hơn là hiệu quả, v́ vấn đề là đă chậm trễ mất nhiều thập niên.
Tác động của hai cuộc khủng hoảng trên đây cũng xứng đáng được so sánh. Dưới góc độ này, t́nh h́nh Trung Quốc hiện đáng lo hơn là Liên Xô hồi trước, vào thời kỳ Tchernobyl. Thu ḿnh lại, được bức màn sắt bảo vệ, chính quyền xô viết có thể xử lư tai nạn mà không làm ảnh hưởng nhiều đến nền kinh tế vốn đă hom hem.
Ngày nay, các biện pháp cô lập khắc nghiệt áp đặt lên dân chúng để chận lại sự lây lan của virus gây thiệt hại rất nhiều cho Bắc Kinh. Sức tiêu thụ rơi tự do, sản xuất thu hẹp, tăng trưởng - mà chế độ dựa vào đó để có được tính chính danh - đang xuống dốc. Việc cách ly một đất nước với toàn thế giới là thảm họa cho phương thức phát triển luôn luôn lệ thuộc vào ngoại thương, vào sự hội nhập thị trường quốc tế.
H́nh ảnh của chế độ, của nhà lănh đạo Tập Cận B́nh trở nên xám xịt, cũng như Liên Xô của Gorbatchev hồi năm 1986. Bởi v́ cuộc khủng hoảng này cùng với nỗi sợ hăi dịch bệnh mà nó gây ra cho thế giới, đă làm sống dậy sự ám ảnh xưa cũ về « hiểm họa vàng », khi Trung Quốc bị kẹt vào một ṿng xoáy không thể kiểm soát, trong đó nhà cầm quyền phải chịu một phần lớn trách nhiệm.
Tai nạn Tchernobyl từng là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Liên bang Xô viết năm năm sau đó. Nước Cộng ḥa Nhân dân Trung Hoa, người khổng lồ chân đất sét, như mọi chuyên gia đều biết, không thể tránh khỏi tác động từ con virus này.
Tác giả Thierry Wolton kết luận, dù sao đi nữa, trong lịch sử Trung Quốc cộng sản, đă có một cái mốc trước và sau dịch virus corona. Các nhà lănh đạo Bắc Kinh biết thế, họ càng thêm lo sợ khi cuộc khủng hoảng có thể làm lung lay hệ thống toàn trị của Trung Quốc.
Trong bài viết « Phải chăng Tập Cận B́nh đă bị mất đi Thiên mệnh? », tác giả Renaud Girard trên Le Figaro cho rằng việc tập trung quyền lực vào tay một người duy nhất đă gây phản tác dụng.
Dưới thời nhà Chu, hoàng đế được coi như Thiên tử, nhưng nếu bất tài, tham tàn, không thu phục được nhân tâm th́ mệnh trời có thể bị rút lại – theo quan niệm Mạnh Tử.
Đưa « tư tưởng Tập Cận B́nh » vào điều lệ đảng, hủy bỏ quy định không được quá hai nhiệm kỳ để làm chủ tịch suốt đời, phá vỡ nguyên tắc lănh đạo tập thể…nhưng việc nắm trọn quyền hành gần đây không giúp ǵ được cho ông Tập. Đe dọa người dân Hồng Kông không thành công, can thiệp vào bầu cử Đài Loan lại giúp kẻ thù đắc cử, chưa thắng nổi Mỹ trong tranh chấp thương mại.
Tác giả đặt câu hỏi, một chế độ đă bị mất đi sự ủng hộ của quần chúng có thể tồn tại được bao lâu? Tại Nga, chủ nghĩa Lênin đă sống sót được hơn 60 năm, sau khi ám sát nền dân chủ.
Reply With Quote
Bookmarks