Nguyễn Mạnh Côn: Tranh đấu và chết trong tù
Lê Thanh Sơn
http://www.nguoivietatlanta .com/index.php?option=com _content&view=articl e&id=180:nguyn-mnh-con-tranh-u-va-cht-trong-tu&catid=45:nhng-chuyn-con-nh&Itemid=88
Suy gẫm về một cái chết trong lao tù Cộng sản
Nguyễn Mạnh Côn: Tranh đấu và chết trong tù
Lời ṭa soạn: Lê Thanh Sơn là bút hiệu của cựu phóng viên Việt Tấn Xă ở Sàig̣n hồi trước tháng 4-1975. Anh tốt nghiệp khóa đào tạo phóng viên đầu tiên của Việt Tấn Xă năm 1965, và sau đó làm việc cho cơ quan thông tấn này.
Sau tháng 4-1975, anh bị đưa vào trại "cải tạo" của Cộng sản. Anh đă có dịp sống chung với các anh Nguyễn Mạnh Côn, Duyên Anh, Đằng Giao.
Đến Mỹ khoảng một năm rưỡi nay, Lê Thanh Sơn viết lại câu chuyện xoay quanh cái chết của nhà văn kiêm lư thuyết gia Nguyễn Mạnh Côn trong lao tù Cộng sản.
Bài viết của Lê Thanh Sơn vừa hoàn tất vào cuối tháng năm 1993, được đăng tải vào một thời điểm thiết tưởng rất thích hợp. Thời điểm mà nhiếu người Việt tỵ nạn ở hải ngoại đang dấn thân hoặc bàn luận hoặc nhắc đến cuộc đấu tranh chống Cộng sản bằng đường lối chính trị để mưu t́m sự tự do cho dân tộc Việt Nam.
Qua bài viết về cái chết của anh Nguyễn Mạnh Côn, Lê Thanh Sơn muốn nói đến bài học có thể rút ra được về sự tranh đấu của anh Côn trong nhà giam Cộng sản để rồi cuối cùng anh Côn đă vĩnh viễn ra đi.
Lê Thanh Sơn thuật lại những điều anh nghe thấy hoặc được biết chung quanh cái chết của anh Nguyễn Mạnh Côn.
Có thể những điều nghe thấy hoặc được biết của tác giả Lê Thanh Sơn, chưa được đầy đủ và có khi c̣n thể thiếu sót, nhu tâm sự của anh Sơn.
Ṭa soạn tạp chí Cuộc Đời mong nhận được những bài viết khác liên hệ đến cái chết của anh Nguyễn Mạnh Côn.
Sau đây mời bạn đọc theo dơi bài viết của Lê Thanh Sơn về cái chết của anh Nguyễn Mạnh Côn.
Có không biết bao nhiêu người đă ngă gục trong cái gọi là "Trại Tập Trung Học Tập Cải Tạo" của Cộng sản. Chết v́ đói, v́ lao động khổ sai nặng nhọc trong lúc không được dinh dưỡng tối thiểu, v́ tai nạn trong lúc lao động không có một chút pḥng ngừa an toàn, v́ bệnh tật thiếu thuốoc men và không được cứu chữa đứng đắn, v́ một thứ ǵ đó hơi quư giá hoặc hay lạ của người tù đă khơi động ḷng ham muốn của một tên cán bộ coi tù, nên đă bị bắn chết để tước đoạt rồi gán cho tội trốn trại.. Rất nhiều, rất nhiều nguyên do đă đưa đến cái chết của người tù trong chết độ Cộng sản Việt Nam từ sau tháng 4-1975.
Nhưng cũng có cái chết của một người đă từng được coi như là "lư thuyết gia" về Cộng sản. Anh đă chết chính là v́ anh đă không biết hết những ǵ về bản chất của Cộng sản.
Từ ngày c̣n đi học, khoảng đầu thập niên 60, tôi đă đọc cuốn "Đem tâm t́nh viết lịch sử" của tác giả Nguyễn Kiên Trung. Cuốn này được giải thưởng Văn Học Toàn Quốc của Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm. Sau này tôi nghe nói Nguyễn Kiên Trung là nhà văn, nhà báo Nguyễn Mạnh Côn và cũng là người được nhắc đến như một lư thuyết gia về chủ nghĩa Cộng sản. Làm báo cả mười năm ở Sàig̣n, nhưng tôi không có một dịp nào được gặp và làm quen với anh cả.
Chính trị phản động
Sau khi Cộng sản Bắc Việt tấn công chiếm trọn miền Nam năm 1975, là một sĩ quan biệt phái và cũng là nhân viên đă phục vụ cho chế độ VNCH, chúng tôi phải tŕnh diện để tự động đem giam ḿnh vào trong cái gọi là tập trung cải tạo. Cộng sản gọi hệ thống nhà tù của họ bằng danh xưng "Trại học tập cải tạo" và cấm tuyệt đối không được nói là "trại tù" dù bọn cán bộ Cộng sản gọi những người trong trại là "phạm nhân" hay "can phạm".
Tôi đă bị chuyển qua năm trại, trong đó nơi ở lâu nhất là khám Chí Ḥa, trước khi được đưa về trại Xuyên Mộc vào giữa năm 1978. Trại này mới được xây dựng tại Bầu Lâm, nằm giữa ranh giới Xuyên Mộc và Đất Đỏ thuộc t́nh Đồng Nai.
Mấy tháng sau, một buổi chiều mới đi lao động về, tất cà c̣n đang chia cơm, ăn uống trong khoàng sân nhỏ trước các buồng ngủ th́ có mấy chiếc xe tải che vải bạt kín mít chạy vào sân trại. Tấm vải phủ kín sau xe được vén lên, các xe đổ xuống khoảng trên 200 người. Chúng tôi đều đổ xô lại vây quanh để t́m kiếm xem có ai quen biết hoặc ṭ ṃ t́m hiểu xem các người mới này từ đâu chuyển đến.
Điều đầu tiên chúng tôi được biết là tất cả đều thuộc thành phần chính trị phản động. Cộng sản gọi những người tŕnh diện cải tạo như chúng tôi là "chính trị tŕnh diện". Thành phần bị bắt từ từ, sau thời gian chúng qui định cho tŕnh diện th́ gọi là "chính trị phàn động". C̣n những ai bị bắt về các tội h́nh sự, trộm cắp gọi chung là "tù h́nh sự".
Đảo mắt t́m kiếm trong đám đông c̣n mệt mỏi sau chuyến di chuyển dài và bị lèn cá hộp trong chiếc xe tải che vải băt kín mít, tôi nhận ra được một người quen cũ: Đó là Đằng Giao.
Dù bị bọn cán bộ Cộng sản la hét ngăn cấm tiếp xúc, tôi vẫn cố lách tới gần và hỏi thăm. Đằng Giao giới thiệu cho tôi hai người đang một đứng, một ngồi bên cạnh. Đó là Duyên Anh và Nguyễn Mạnh Côn. Tới lúc này th́ tôi thực sự mới nh́n rơ và nhận mặt được hai người này. Duyên Anh th́ tôi nghe tiếng nhiều và cũng đọc khá nhiều truyện của anh đă xuất bản trước năm 1975, nhưng cũng chưa có duyên để gặp gỡ quen biết. C̣n anh Côn th́ đây cũng là lần đầu gặp mặt.
Thăm hỏi được vài câu, chúng tôi bị lùa vào buồng ngủ, với cửa khóa, để dành sân trại cho bọn cai tù điểm danh kiểm soát đám người mới đến. Sau đó họ cũng được lùa vào một buồng khác.
Anh Côn: Ít được người nhà lên thăm
Ngay sáng hôm sau, khi chúng tôi đă đi hết ra ngoài trại, vào rừng lao động, số người mới đến này được di chuyển vào một phân trại khác, cách xa chỗ chúng tôi ở độ ba cây số đường rừng. Tất cả đều phải lết bết lội bộ mang vác hành lư cá nhân, theo đường ṃn qua rừng cây rậm rạp. Trước đó, chúng tôi đă đổ biết bao mồ hôi công sức ra để phát quang chặt cây, khai thông lối ṃn này bằng cách chặt hạ, đào gốc, bứng rễ những cây lớn chỉ bằng những con dao quắm, dao chẻ củi và phát quang cỏ dại, dây leo bằng cuốc.
Trại Xuyên Mộc được phân làm ba khu, đúng theo vị trí h́nh tam giác. Khu chúng tôi ở xây dựng đầu tiên, có ban chỉ huy trại ở, được gọi là khu A. Số anh em mới đến này được đưa vào khu B và c̣n một khu C nữa. Sau này khu B thuận lợi để mở rộng và trên đường lưu thông ra ngă Xuân Lộc hơn nên ban chỉ huy trại cũng dời vào và đổi lại tên là khu A, c̣n khu A cũ th́ gọi là khu B, chỉ có C là không đổi.
Đến đầu năm 1979, đội tù chúng tôi có trên 30 người, cũng được chuyển vào trong khu A mới này để tăng cường nhân lực cho việc mở rộng thêm trại. Đến lúc này tôi mới thực sự ở chung cùng một nơi với các anh Đằng Giao, Duyên Anh và Nguyễn Mạnh Côn. Trong một khu như vậy, được dựng lên nhiều buồng ngủ, mỗi buồng chứa khoảng trên dưới 200 người và qui định của trại là cấm phạm nhân liên hệ giữa buồng này và buồng khác. Quanh buồng có một khoảng sân trống và có hàng rào kẽm gai phân cách từng buồng.
Vào đến đây, tôi được biết Đằng Giao là Đội trưởng một đội lao động linh tinh. Duyên Anh là Đội trưởng một đội khác chuyên lo việc trồng rau xanh, anh Côn là đội viên trong đội này. Ngoài ra Duyên Anh c̣n là Buồng trưởng cái buồng các anh đang ở gồm có đến 4, 5 đội. Mỗi đội khi ra ngoài lao động ở một khu vực khác nhau, nhưng về đến trại, các anh vẫn ở chung một buồng.
Đội chúng tôi là thành phần tŕnh diện nên ở một buồng khác. Dù bị ngăn cấm nhưng chúng tôi vẫn lén lút gặp được nhau trong một thời gian ngắn ngủi buổi chiều sau giờ lao động, hoặc vào ngày chủ nhật được nghỉ. Tôi thường lén đến chỗ của Đằng Giao và Duyên Anh ngồi nói chuyện tếu bên điếu thuốc lào. C̣n với anh Côn th́ lại không có dịp để chuyện tṛ v́ lúc có thể sang buồng các anh ngồi chơi, tôi thường thấy anh bận đánh cờ tướng hay nằm ngủ.
Khi lao động trong đội trồng rau, anh Côn thường được phân công làm việc nhẹ v́ già yếu, như xới đất, nhổ cỏ. C̣n các công việc nặng như gánh nước, tưới rau, cuốc luống... toàn do những ngườikhác trẻ và khỏe hơn làm. Thế nhưng anh Côn lại hay thích ở tại trại trong giờ anh em đi lao động, bằng cách khai bệnh. Những người khai bệnh trong ngày thường được tập trung vào một chỗ, đến lúc hết giờ lao động, họ mới được trở về buồng của ḿnh.
Trong ba người, Duyên Anh là người được gia đ́nh đi thăm nuôi tiếp tế đầy đủ nhất, c̣n anh Côn rất lâu mới được người nhà lên thăm một lần và số lượng đồ tiếp tế cũng không nhiều. Thế rồi, bẵng đi cả gần nửa năm trời, anh Côn không nhận được tin tức ǵ của gia đ́nh cả. Ở ngoài đời, việc ăn uống là b́nh thường và ít ai để tâm tới tới, nhưng trong cảnh tù tội thiếu thốn, miếng ăn thật là quan trọng, không có gia đ́nh thăm nuôi tiếp tế thật là một sự bất hạnh. Khẩu phần nuôi tù của Cộng sản chỉ đủ cho con người sống lây lất, cơ thể héo ṃn dần và kéo theo luôn cả sự suy sụp của tinh thần, nếu người tù không biết nuôi dưỡng ư chí, và có một chút tháo vát để mưu sinh.
Khi anh Côn đ̣i Cộng sản trả tự do
Khoảng giữa năm, một hôm cả trại đang xếp hàng ngồi xổm trong sân để chờ cán bộ trực trại gọi từng đội báo cáo quân số đi lao động. Anh Côn đang ngồi ở hàng đầu trong đội do Duyên Anh làm Đội trưởng, bật đứng lên nói:
- Báo cáo tôi có một vấn đề yâu cầu trại giải quyết.
Cán bộ trực trại, tên Độ nói:
- Được, anh có vấn đề ǵ cứ nói.
Anh Côn:
- Trước khi tôi được đưa tới đây lao động, tôi được đọc cho nghe án lệnh thời hạn tập trung cải tạo là ba năm, đến nay đă quá ba năm rồi, tôi đă chờ thêm mấy ngày mà không thấy trại thả tôi ra, nên tôi yêu cầu trại thả tôi ngay.
Thât là bất ngờ trước câu nói của anh Côn, tất cả anh em trong trại đều hướng mắt đổ dồn về anh, nhưng vẫn hoàn toàn im lặng chờ đợi xem sự việc sẽ tiếp diễn thế nào.
Tên cán bộ trực trại một mặt đưa mắt ra lệnh cho cán bộ vệ binh có mang súng AK sẵn sàng phản ứng, một mặt khác hắn vẫn điềm đạm nói:
- Trại chỉ có nhiệm vụ giữ các anh ở đây để học tập cải tạo, c̣n việc xét tha là do lệnh ở trên. Anh cứ việc đi lao động, sinh hoạt b́nh thường, trại sẽ chuyển khiếu nại của anh lên trên cứu xét. Trên có lệnh tha, chúng tôi thả anh ngay chứ giữ làm ǵ.
Lúc này trong đám anh em tù đă có nhiều tiếng rầm ŕ bàn tán nho nhỏ, anh Côn phải nói to giọng:
- Tôi yêu cầu trại thả tôi ra ngay v́ đă quá thời hạn mấy ngày rồi!
Tên cán bộ trực trại sau khi nói to, bắt tất cả giữ yên lặng, hắn bảo anh Côn:
- Thôi được, anh Côn đứng riêng ra, ở lại trại để gặp ban chỉ huy làm việc. C̣n tất cả các đội báo số đi lao động.
Thế là anh Côn được mấy vệ binh có vũ trang dẫn vào một căn buồng c̣n bỏ trống, đang chờ tiếp nhận thêm tù sẽ được chuyển về thêm nữa. Chúng bảo anh bước vào trong rồi khóa trái cửa lại. Trên người anh chỉ có cái khăn mặt quàng ở cổ, và tay xách một lon bằng nhôm, thứ đựng sữa bột Guigoz, đựng nước uống để đi lao động.
Bookmarks