Ngày nay, hiện tượng ăn xin và làm từ thiện không c̣n xa lạ ǵ đối với tất cả mọi người nữa.
Ăn xin, được gọi bằng nhiều tên khác nhau và cũng được biểu lộ ra bằng vô số h́nh thức, đa dạng, phong phú, thiên biến vạn hóa, có tổ chức và có hệ thống đàng hoàng.
Ăn xin không c̣n giới hạn trong phạm vi hạn hẹp của một địa phương, của một quốc gia hay của một tổ chức nữa. Nó đă vượt ra không gian và trở nên một hiện tượng toàn cầu.
Ăn xin không có màu áo.
Ai cũng có thể ăn xin được hết.
Đối mặt với hành động ăn xin, các biểu lộ t́nh cảm cũng như thái dộ và phản ứng của mỗi người đều khác biệt nhau hết: như cảm thông, thương hại, xót xa cho hoàn cảnh của người khốn khổ, nghi ngờ, khinh rẻ, bất an, nổi giận, bất nhẫn nhứt là trong trường hợp người ăn xin lại là những đứa bé c̣n quá nhỏ tuổi.
Có người th́ dửng dưng, thờ ơ trước cảnh ăn xin v́ đây là một h́nh ảnh quá quen thuộc trong xă hội ngày nay.
Thật ra tất cả những mâu thuẩn trong t́nh cảm chúng ta đều xuất phát từ ư niệm những kẻ ăn xin là những người lạ mặt, những người chưa hề quen biết, nên gây cho chúng ta sự lo sợ, ngờ vực và đôi khi cũng tạo nơi chúng ta những thành kiến không mấy tốt đẹp về họ. Họ đi xin v́ cần tiền, v́ làm biếng, v́ để có tiền uống rượu hút xách, v́ muốn lợi dụng ḷng hảo tâm của thiên hạ của bá tánh, v.v…
Họ cố tạo cho chúng ta một mặc cảm tội lỗi nếu không ban bố cho họ chút đỉnh tiền bạc. Của ít ḷng nhiều, miếng khi đói gói khi no, lá lành đùm lá rách…
Kinh doanh từ thiện
Trong cuộc sống hàng ngày tại hải ngoại chúng ta rất quen thuộc với hiện tượng quyên tiền làm từ thiện. Đặc biệt là vào mùa lễ lộc cuối năm hoặc khi có xảy ra thiên tai hay biến cố quan trọng tại một góc trời nào đó trên thế giới.
Họ gởi thơ xin tiền cứu trợ, xin trên mạng Internet, tổ chức văn nghệ, tiệc tùng gây quỹ, thể thao, đi bộ, chạy bộ, đến từng nhà gỏ cửa xin, giao cho các em học sinh đem chocolat hoặc bánh kẹo về nhà bán. Thường là bán cho cha mẹ, thân nhân hoặc bán cho người lối xóm… Đôi khi họ chận một đoạn đường trong thành phố bắt buộc xe cộ phải chạy rề rề vào một hướng. Rồi họ đưa thùng ra “nài ép” ḿnh phải bỏ vô chút đỉnh. Đó là chưa kể họ liên kết với một số nhà hàng, tiệm buôn, siêu thị, trạm xăng … nói rằng sẽ trích 1$ trên mỗi cái hóa đơn để gởi giúp chổ nầy cho chổ nọ (Tsunami Nhật Bản chẳng hạn).
Từ 20 năm nay phong trào làm từ thiện giúp Việt Nam đă nở rộ lên khá nhiều. Ai cũng đều biết hết. Dư luận thế nầy thế nọ. Vàng thau lẫn lộn, nhưng chúng ta phải nh́n nhận một sự thật đau ḷng là c̣n rất nhiều đồng bào bên nhà đang sống trong cảnh lầm than đói khổ cần được giúp đỡ.
Tại Canada, hằng năm đều có nhiều buỗi Téléthon trên TV để xin tiền giúp trẻ em bệnh tật, xin tiền giúp khảo cứu bệnh cancer vv… như tổ chức Opérations Enfant Soleil và Sun Youth chẳng hạn. Đó là những show tŕnh chiếu liên tục trên TV. Suốt một ngày trời nhiều tên tuổi, văn nghệ sĩ được “mướn có thù lao”, gào thét, cố sức năn nỉ bá tánh gởi tiền giúp. Họ c̣n đẩy cả xe lăn đưa bệnh nhân lên tŕnh diện cho bà con nh́n tận mắt. Ai thấy mà mà chẳng nảo ḷng và tội nghiệp! Phải cho để khỏi bị cắn rứt lương tâm.
Cuối buổi, số tiền thu vào cũng được sơ sơ vài ba triệu. Trừ các chi phí tổ chức ra cũng c̣n lại đươc chút đỉnh. Sau đó họ gởi bao nhiêu, gởi cho ai, chừng nào gởi, xin bắt thang mà lên hỏi ông Trời…
Nhiều tổ chức từ thiện lớn móc nối được với chánh phủ Canada để quyên góp tiền bằng cách trích thẳng từ mỗi kỳ phát lương công chức. Mỗi năm có một người trong cơ quan ḿnh làm việc đi từng departement, gặp riêng từng nhân viên. Họ ca sáu câu vọng cổ mùi mẫn lâm ly về việc làm từ thiện. Sau đó họ đưa cho ḿnh một phiếu ưng thuận để kư tên cho phép họ trích một số tiền 5$ hoặc 10$ tùy hỉ trên mỗi kỳ phát lương để giúp cho United Way of Canada (Centraide du Canada). Một tổ chức từ thiện Canada có tầm vóc quốc tế. Ḿnh kư cho 5$/mỗi kỳ phát lương. Tính ra cũng hết 120 $/năm.
Đây là việc thiện cần phải làm. Số tiền trên đối với ḿnh không phải là bao nhiêu, nhưng biết đâu nó có thể góp phần vào việc xoa diu đôi chút nỗi thống khổ, nghèo đói tại một chân trời nào đó. Có ba trăm ngàn công chức, số tiền góp được cũng không phải là ít đâu. Có nhiều người nói, đây là một kiểu tài trợ subvention gián tiếp cho nhà nước để họ được nhẹ bớt ngân sách về dịch vụ xă hôi.
“Phải tốn tiền mới xin được tiền”
Tại Canada, muốn làm từ thiện quyên góp tiền bạc th́ phải xin phép nhà nước và đăng kư dưới danh nghĩa là đoàn thể bất vụ lợi (organisme à but non lucratif) để khỏi phải đóng thuế.
Canada đứng hàng thứ hai sau Hoà Lan về tổ chức bất vụ lợi. Hoa Kỳ đứng hàng thứ năm.
Theo thống kê năm 2010 Canada có 85,378 tổ chức từ thiện, trông đó có 16,328 tại Québec. Các tổ chức trên xin tiền bằng đủ cách: xổ số tombolat, bán đồ vật kỷ niêm, bán lịch, chocolat, áo thung, kẹo bánh v,v…
Để thu được 5,3 triệu $, tổ chức Société canadienne de sclérose en plaque (bệnh đa xơ cứng?) phải chi 2,5 triệu $.
Société Alzheimer Canada phải tốn 3,6 triệu $ phí tổn để gây quỹ thu được 9 triệu $.
Société canadienne du cancer tốn 8,7 triệu $ để thu được 25,3 triệu $
Fondation des maladies du coeur tốn 80 triệu $ để thu được 155 triệu $.
Các bạn nào ở tỉnh bang Ontario Canada muốn tổ chức gây quĩ từ thiện cứu trợ thiên tai th́ hăy vào site sau đây để biết thủ tục để xin giấy phép:
Fund raising-Guideline for disaster relief committee
http://www.mah.gov.on.ca/Page1573.aspx
Làm từ thiện kiểu Bill Gate
Triết lư từ thiện của Bill Gates
“Triết lư của Bill Gates đă rất rơ ràng và logic giống như những sản phẩm phần mềm mà công ty Microsoft của ông đă sáng tạo ra: Làm từ thiện là tạo ra tác động lớn nhất đến lĩnh vực y tế và giáo dục giúp mọi người vượt qua sự thiệt tḥi. Trong những năm qua, Bill đă đóng góp một phần không nhỏ vào các chương tŕnh tiêm pḥng vắcxin chống sốt rét cho trẻ em châu Phi, xây dựng trường học, xây dựng thư viện, tham gia các chuơng tŕnh chống đói nghèo toàn cầu…
Ra đời từ năm 1997 trong một văn pḥng nhỏ ở ngay bên trên một ḷ nướng bánh pizza gần trụ sở của Microsoft, Quỹ từ thiện Bill & Melinda Gates giờ đây đă có trong tay 37 tỷ USD, gấp 4 lần so với quỹ từ thiện lớn thứ 2 trên thế giới. Theo đánh giá của tờ Time, Bill & Melinda Gates đă cứu trợ cho gần 2 triệu trẻ em trên khắp thế giới bằng các chương tŕnh tiêm chủng vắcxin, tặng máy tính và giúp nối mạng cho 11.000 thư viện thế giới cũng như tài trợ quỹ học bổng lớn nhất lịch sử. C̣n theo tờ Newsweek, Quỹ BMG “đă thay đổi lĩnh vực y tế toàn cầu, đẩy các bệnh tật gây ra từ đói nghèo lên điểm chú ư và làm hồi sinh các nguyên tắc hoạt động trong nhiều lĩnh vực từ nghiên cứu kư sinh học đến khoa học vắcxin”.
Không chỉ tự ḿnh thực thi các chương tŕnh từ thiện, vợ chồng nhà tỷ phú này c̣n đứng ra kêu gọi các quốc gia cùng với ḿnh thành lập chương tŕnh liên ứng toàn cầu cho vắcxin và chủng ngừa (GAVI). Năm 2000, BMG đă đóng góp 750 triệu USD và hiện nay chương tŕnh này đă có ngân sách hơn 8 tỷ USD, được ủng hộ từ gần 10 quốc gia” (Trích từ Diễn Đàn CUASOTINHOC).
Tại sao chúng ta bố thí?
Có người bố thí có chủ đích, để mong được đền ơn, để mong cầu được phước, cho con cái và cho bản thân ḿnh lúc chết được văng sanh về cơi Tây Phương Cực Lạc. Đây là cho để được nhận.
Có người th́ làm ăn lươn lẹo, chôm chỉa nhiều quá nên cần bố thí bớt để nhẹ tội với lương tâm đồng thời chứng tỏ là ḿnh là người hào phóng, và cuối năm c̣n được credit giảm thuế cuối năm nữa (nhớ xin biên nhận khi cho tiền!).
Có người cho để lấy tiếng. Có người cho để lấy le.
Có người cho v́ bị ép buộc, v́ sợ người ta trù ẻo, làm khó dễ. Càng giàu th́ càng phải cho nhiều coi mới được v́ noblesse oblige để kḥi bị người ta chửi đồ giàu mà keo kiệt. Cho để được xin hai chữ b́nh an, để khỏi bị chúng ghét.
Cũng có người v́ bị ép bụng nên bắt buộc phải cho, v́ bạn ḿnh ngồi cùng bàn cũng đă cho rồi… Ḿnh làm khác người ta sợ khó coi.
Khoa học neuroscience đă chứng minh được hành động bố thí sẽ tạo cảm giác sung sướng, hạnh phúc ở người cho. Ngoài sự vui sướng ra, bố thí c̣n làm tăng tính miễn nhiễm đối với một số bệnh tật.
Sự kiện giúp đỡ người khác sẽ làm cho ḿnh cảm thấy hữu ích trong cuộc sống và quên đi nỗi niềm hiu quạnh cô đơn. Cuộc đời ḿnh sẽ có ư nghĩa hơn.
* Theo Phật Giáo
Dana (Đàn Na): bố thí
“The meanings of “Dana”— Dana (skt): Đàn na—Bố thí—Cúng dường— Alms—Alms (money, food, clothes offered to the poor)—To bestow—Charity—To give alms—Giving—Offering s—Đàn Na.
Phạn ngữ có nghĩa là “cúng dường.” Nói chung từ “dana” chỉ một thái độ khoản đại. Đàn na quan hệ với việc phát triển một thái độ sẵn sàng cho ra những ǵ mà ḿnh có để làm lợi lạc chúng sanh. Trong Phật giáo Đại thừa, đây là một trong lục Ba La Mật. Hành vi tự phát tặng cho tha nhân một vật, năng lượng hay trí năng của ḿnh.
Bố thí là một trong sáu hạnh Ba La Mật của người tu Phật, là tác động quan trọng nhất làm tăng công đức tu hành mà một vị Bồ Tát tu tập trên đường đi đến Phật quả. Trong Phật giáo Nguyên Thủy, đàn na là một trong mười pháp “quán chiếu” và là những tu tập công đức quan trọng nhất.
Đàn na là một thành phần chủ yếu trên đường tu tập thiền quán, v́ chính đàn na giúp chúng ta vượt qua tánh ích kỷ, đem lại lợi lạc cho cả đời này lẫn đời sau” (Tổ Đ́nh Minh Đăng Quang-Phật Học Tự Điển-Thiện Phúc)
Bố thí hay cúng đường là một hạnh trong Phật giáo.
Bố thí là hạnh đầu tiên trong sáu hạnh của Bồ Tát.
Bố thí có mấy loại (Kinh Điển Phật Pháp) và Bố Thí Ba La Mật (Thích Trí Siêu).
Bố thí có 3 loại:
1) Tài thí: tức bố thí tiền
2) Pháp thí: bố thí pháp
3) Vô úy thí: tức bố thí sự không sợ hăi
Ba loại bố thí vừa nêu được gọi chung là vật thí.
* “Khi nói đến bố thí, th́ chúng ta phải nhận ra ba yếu tố tạo ra nó: người cho (năng thí), món đồ (vật thí) và người nhận (sở thí). Ba yếu tố nầy rất quan trọng. Nếu thiếu một trong ba yếu tố kể trên th́ sẽ không có sự bố thí.
Có người cầm trong tay một món đồ muốn cho mà không có ai nhận th́ không có sự bố thí. Có món đồ mà không có người cho và người nhận th́ cũng không có sư bố thí. Có người sẵn sàng nhận đồ mà không có ai cho th́ cũng không có sự bố thí.
* Một sự bố thí được xem là trong sạch và đem lại phước báo vô lượng vô biên cần phải có ba yếu tố sau đây
- Người bố thí phải có tâm trong sạch.
- Vật được thí phải chân chính.
- Người nhận phải được kính trọng tối đa”.
* Theo Thiên Chúa Giáo
Đức Chúa Trời là đấng toàn năng, tạo ra mọi sự vật trên Trời và dưới thế. Chúa cho chúng ta sự sống đời đời.
Từ thiện được xây dựng từ ḷng thương yêu bất vụ lợi không màng đến sự báo đáp hay nhận lại bất cứ điều ǵ cả. Cho xuất phát từ ḷng thương yêu không giới hạn.
Kinh thánh có nói “Cho sẽ mang đến cho ta nhiều hạnh phúc hơn nhận”
Act.20.35 Luc 14.12-14. « Il y a plus de bonheur à donner qu’à recevoir »
Thiên Chúa Giáo khuyên bảo tín đồ phải có trách nhiệm giúp đỡ người khốn khổ, kém may mắn.
Kết luận
Xét về mối tương quan giữa con người với nhau, hành động ăn xin đă tạo nên một tương quan bất b́nh đẳng.
Kẻ ăn xin là người đứng ở vị trí có chủ đích rơ ràng…
Một số kẻ ăn xin, bằng mọi cách cố t́nh phải phơi bày ra tất cả những ǵ ghê tỡm nhất trên thân thể họ, kể lể nỗi bất hạnh của đời họ với thâm ư gợi ḷng thương cảm nơi chúng ta, và nhất là phải gây cho chúng ta một mặc cảm tội lỗi nặng nề nếu chúng ta không chịu giúp họ.
Ôi! Ngày nay ăn xin đă trở thành một nghề, một “kỷ nghệ” hái ra tiền khoẻ ru bà rù.
Nghèo mới ăn xin, nhưng có kẻ giàu cũng ăn xin nữa.
C̣n cho hay không, đó là quyền, là cách suy nghĩ riêng và cũng như tùy vào cái tâm của mỗi người./.
In this world there are three things (of value) for one who gives… Before giving, the mind of the giver is happy. While giving, the mind of the giver is peaceful. After giving, the mind of the giver is uplifted. (The Buddha, AN 6.37)
Tham khảo:
- Nghề ăn mày
http://www.phannan.net/2008/12/09/ngh%e1%bb%81-an-may/
- Dân Trí. Ăn xin – Nh́n từ nhiều giác độ
http://dantri.com.vn/c202/s202-303250/an-xin-nhin-tu-nhieu-giac-do.htm
- Louise Leduc. La charité coute cher. Cyberpress
http://www.cyberpresse.ca/actualites/quebec-canada/national/201012/02/01-4348720-la- charite-coute-cher.php
- C Goldberg. Boston Globe. For good health, it is better to give, science suggests
http://www.highbeam.com/doc/1P2-7819658.html
Montreal, May 9, 2011
Nguyễn Thượng Chánh
Nguon : NguoivietBoston
Reply With Quote
Bookmarks