Tập Cận B́nh và Jack Ma tại Bắc Kinh vào năm 2015. Ted S. Warren/Press Pool

Những ngày qua báo chí tốn không ít giấy mực cho việc tỷ phú Mă Vân (Jack Ma) bị chế độ Cộng Sản Bắc Kinh xử lư. Từng là niềm tự hào, hy vọng của Trung Quốc để cạnh tranh với các đế chế công nghệ số toàn cầu, nay Mă Vân đang từng bước bị Bắc Kinh "ḱm hăm" đưa vào khuôn phép.

Theo tin từ Yahoo Finance, tỷ phú Trung Quốc kiêm Người sáng lập Alibaba JackMa gần như biến mất khỏi công chúng trong hơn 2 tháng qua.
Mă Vân (Jack Ma) đă bỏ lỡ lần lên sóng tháng 11/2020 trong một chương tŕnh truyền h́nh tài năng do ông sáng lập. Một Giám đốc điều hành khác của Alibaba đă thay thế ông, thậm chí là website chương tŕnh cũng đă xóa ảnh của Jack Ma, theo Telegraph.
Các nhà quản lư Trung Quốc gần đây đă mở một cuộc điều tra chống độc quyền đối với Alibaba, tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ của Ma. Thêm vào đó, Ant Group, công ty dịch vụ tài chính của Jack Ma trước đó đă khiến các ngân hàng Trung Quốc phẫn nộ v́ cáo buộc các ngân hàng này "cướp khách" của họ. Quốc gia này đă đưa ra các quy định mới vào tháng 11/2020 khiến Ant Group phải tạm dừng đợt mở bán cổ phiếu đầu tiên ra công chúng.

Jack Ma được cho là đă chỉ trích các cơ quan quản lư tài chính toàn cầu tại một hội nghị ở Thượng Hải vào cuối tháng 10, ông gọi họ là "câu lạc bộ người già" không phù hợp để giám sát sự đổi mới công nghệ của Trung Quốc. Duncan Clark, Chủ tịch của công ty công nghệ BDA tại Bắc Kinh, suy đoán rằng Ma có thể sẽ bị "đánh gục" bởi các quy định mới, Reuters đưa tin.
Mặc dù Ma có thể cố gắng né tránh công chúng trong quá tŕnh điều tra, nhưng sự vắng mặt của ông gợi nhớ đến sự biến mất của các doanh nhân Trung Quốc trước đây sau khi tranh căi với cơ quan quản lư.
Theo tin từ The New York Times, Ren Zhiqiang, một nhà tài phiệt bất động sản đă nghỉ hưu, cũng đă biến mất vào tháng 3 sau khi cáo buộc Bắc Kinh xử lư sai trong đại dịch COVID-19. Sau đó ông bị kết án 18 năm tù, tại thời điểm nhận án, ông đă 69 tuổi. Chính phủ Trung Quốc được cho là đă bắt giữ bất kỳ ai lên tiếng chỉ trích phản ứng của họ đối với đại dịch.




Người đồng sáng lập đế chế thương mại điện tử toàn cầu Alibaba liên tiếp nhận tin xấu kể từ hồi tháng 10/2020. Vào tháng 11, Bắc Kinh quyết định cấm Ant Group, công ty liên kết của tập đoàn Alibaba do Mă Vân sáng lập, phát hành cổ phiếu ra công chúng. Cùng lúc nhiều thông tin cho biết tập đoàn Alibaba bị điều tra v́ vi phạm luật chống độc quyền. Sự việc dường như trở nên nghiêm trọng khi từ tháng 10/2020, ông chủ giàu có và đầy quyền lực Mă Vân không c̣n thấy xuất hiện trước công chúng. Có tin nói, tỷ phú giàu nhất Trung Quốc này bị cấm xuất cảnh.
Ông chủ của đế chế thương mại và một hệ thống ngân hàng điện tử đang lên như diều gặp gió giờ có nguy cơ rơi tự do trở lại mặt đất. Từ khi sáng lập ra Alibaba trong một căn hộ nhỏ ở thành phố Hàng Châu năm 1999 đến khi cho ra đời ứng dụng thanh toán điện tử Alipay năm 2004 và 10 năm sau đó cho ra đời hệ thống ngân hàng mạng Ant Financial, Mă Vân đă xây dựng được một đế chế kinh doanh khổng lồ dựa trên nền tảng ứng dụng công nghệ số với trị giá tài sản lên tới trên dưới 60 tỷ đô la.
Có thể nói ông chủ của Alibaba và Ant đă làm nên một cuộc cách mạng trong tiêu dùng và thanh toán ở trong nước, đồng thời đưa Trung Quốc thành một đối thủ cạnh tranh lớn với thế giới trong lĩnh vực ứng dụng cộng nghệ số. Thành công của Mă Vân không nằm ngoài tham vọng chiến lược của chính quyền Bắc Kinh. Thậm chí hồi năm 2018, báo chí quốc tế c̣n loan truyền tin đồn Mă Vân là đảng viên đảng Cộng Sản Trung Quốc.
Thế nhưng vận xấu của Mă Vân có lẽ bắt đầu từ một diễn đàn ở Thượng Hải hồi cuối tháng 10/2020. Trước nhiều quan chức quyền lực nhất trong giới chính trị và tài chính của Trung Quốc, Mă Vân đă lên tiếng chỉ trích các quy định quản lư tài chính của Trung Quốc ḱm hăm phát triển công nghệ, đầu tư. Ông cho rằng cần phải cải cách hệ thống ngân hàng mà ông ví như là « những tiệm cầm đồ ».
Những phát biểu thể hiện quan điểm của một tỷ phú giàu có như vậy đă khiến các nhà quản lư tài chính của chế độ Cộng Sản không khỏi lo ngại sẽ có ngày hệ thống ngân hàng Nhà nước với hàng mớ thủ tục hành chính quan liêu, phụ thuộc vào các mệnh lệnh chính trị của đảng sẽ không thể cạnh tranh được với những Alibaba, Alipay và Ant và xa hơn nữa sẽ là đế chế lớn mạnh của Mă Vân có thể chi phối hay làm thay đổi hệ thống chính trị của Trung Quốc.

Theo Le Figaro, giờ đây công ty dịch vụ tài chính Ant Group đă là một con bạch tuộc vươn ṿi sang nhiều hệ thống như giao hàng qua mạng (Meituan), taxi (Didi) và giám sát (Sense Time). Tập đoàn có trị giá tài sản 173 tỷ đô la và nắm giữ 290 tỷ đô la tiền vay tiêu dùng của hàng trăm triệu dân Trung Quốc, mỗi năm xử lư giao dịch hàng chục ngh́n tỷ đô la trên mạng internet.

Mă Vân từ khi trở thành tỷ phú tầm thế giới luôn là người biết lựa chiều, tận dụng quyền lực chính trị của chế độ tại Trung Quốc để phát triển. Nhưng lần này, nhà tài phiệt Trung Quốc đă vượt qua lằn ranh đỏ của chế độ Cộng Sản. Hệ quả là Alibaba hứng chịu một loạt các sự kiện nói trên. Theo nhật báo tài chính Mỹ Wall Street Journal, dường như đích thân chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh đă ra lệnh đưa Mă Vân vào khuôn khổ, mà bước đầu là cấm Ant niêm yết chứng khoán và tiếp đó sẽ là những cuộc điều tra mở rộng. Một quyết định khiến tập đoàn dịch vụ tài chính Ant Group có thể mất ít nhất 30 tỷ đô la.

Theo giới quan sát, dù tương lai của Ant là bất trắc nhưng ít có khả năng chế độ Cộng Sản đánh mạnh Mă Vân, như điều tra tham nhũng hay phá hoàn toàn đế chế của nhà tỷ phú. Làm như vậy sẽ gây đảo lộn môi trường kinh doanh với quốc tế và chính quyền sẽ mất ḷng tin của các doanh nghiệp trong và ngoài Trung Quốc. Alibaba và Mă Vân giờ như là chỉ số đo sức khỏe của nền kinh tế Trung Quốc và là một phần cuộc sống của người dân Trung Quốc.

Những động thái vừa rồi của chính quyền Bắc Kinh với đế chế Mă Vân có thể mới chỉ là đ̣n cảnh cáo khẳng định hơn ai hết đảng Cộng Sản Trung Quốc hiểu thế nào là « vật chất quyết định ư thức ». Mă Vân từ hai bàn tay trắng làm nên sự nghiệp lớn ở Trung Quốc cũng biết đă có không ít các doanh nghiệp, các đại gia chỉ trích quá đà chính quyền đă bị khuynh gia bại sản chỉ v́ các cáo buộc gian lận, trốn thuế hay làm trái quy định Nhà nước.
RFI/ VnReview