ÔNG NGÔ Đ̀NH KHẢ,
THÂN-SINH ÔNG DIỆM
LÀ NGƯỜI THẾ NÀO?
Sinh năm 1850; quán làng An-Xá, tổng Đại-Phong, huyện Lệ-Thủy, tỉnh Quảng-Bỉnh. Con ông Ngô Đ́nh Dinh. Được một cố đạo nhận làm con nuôi, gửi qua Penang (Hạ Châu) ở Mă Lai Á (Malaysia) học trường nhà ḍng. Bỏ tu, đi làm thông-sự cho Pháp, thăng chức Chánh Pḥng thông sự ở Dinh Khâm-Sứ tại Huế dưới thời Khâm-Sứ Trung-Kỳ Pierre Paul Rheinart.
Tháng 6-1895: Theo Nguyễn Thân đi đánh dẹp tổ-chức “Văn Thân” của Phan Đ́nh Phùng ở vùng Hà-Tĩnh/Nghệ-An.
Tháng 12-1895: Ngự-sử Phan Đ́nh Phùng từ-trần, Ngô Đ́nh Khả cho đào mộ Phan Đ́nh Phùng, đốt xác, trộn tro với thuốc súng mà bắn đi.
Tháng 2-1896: Được phong Thái Thường Tự Khanh (Chánh Tam Phẩm), giữ chức Thương-Biện Viện Cơ-Mật.
Năm 1905: Được cất nhắc lên chức Tổng-Quản Cấm-Thành (Surintendent du Palais) và có ảnh-hưởng lớn với Vua Thành-Thái.
Năm 1907: Vận-động chống-đối việc hủy-bỏ chế-độ quân-chủ ở Huế; do đó, bị thất-sủng. Về hưu. Chết năm 1914.
Thành-tích đánh giết các nhà ái-quốc chống Pháp (một cách độc-địa, hèn-hạ như trên) th́ bọn thực-dân cũng như dân-chúng đă thấy rơ-ràng. C̣n về thành-tích do-thám phá-hoại nội-t́nh triều-đ́nh Việt-Nam th́ sao?
Ông Ngô Đ́nh Khả được Pháp phong chức "Tổng-Quản Cấm-Thành" tức là Cảnh-Sát Công-An Đại-Nội. Trong một cuộc họp tại Ṭa Khâm-Sứ Pháp vào lúc 4:15 chiều ngày 14-8-1906, có mời các Thượng-Thư Bộ Lại, Bộ Lễ, Bộ Binh, Bộ Hộ, Bộ H́nh, và Bộ Công của triều-đ́nh Việt Nam tham-dự, tài-liệu của Pháp có ghi:
"Ngài Thượng-Thư Bộ Lại lưu ư là ông Ngô Đ́nh Khả, chỉ-huy Thị-Vệ, đảm-trách tổng-cai-quản hoàng-cung, sẽ phải được mời tham-dự, để ông ấy cung-cấp tất cả các tin-tức tài-liệu liên-quan đến các nhân-vật kia, mà ông ta hiểu-biết tận-tường hơn bất-cứ người nào khác..."
Nhất cử nhất động của Vua Thành-Thái đều bị ông Ngô Đ́nh Khả theo-dơi, ghi-nhận, và báo-cáo lên quan thầy Pháp.
Nếu Pháp đày Vua Thành-Thái (ra khỏi hoàng-thành) th́ ông Khả sẽ mất hoàn-cảnh và cơ-hội ŕnh-rập vị vua yêu nước này, để lập-công với chủ (như Giám-Mục Ngô Đ́nh Thục sau này đă kể công).
Bookmarks