THƠ TỰ DO
Thơ tự do có nhiều thể loại, như thơ 4 chữ, thơ 5 chữ, thơ 6 chữ, thơ 7 chữ, thơ 8 chữ v.v...
V́ là thể "tự do" cho nên mặc dù cũng có bảng luật cho mỗi loại thơ kể trên nhưng người làm thơ đôi khi cũng không theo sát cho lắm, v́ vậy mới gọi là "tự do", nghĩa là không g̣ bó theo luật lệ một cách nghiêm khắc.
Cũng bởi thơ theo luật có vẻ khắt khe làm cho người ta cảm thấy bị g̣ bó, khó diễn tả hết ư cho nên muốn thoát khỏi sự ràng buộc đó mà mới nghĩ ra phải có sự "tự do" hơn, từ đó thơ tự do được ra đời.
Nhưng thật ra các thể thơ gọi là "tự do" đă có từ xưa trước khi có thơ luật (luật thi), đă thịnh hành vào thời nhà Hán bên Tàu mà các thi gia gọi là Hán Thi để phân biệt với Đường Thi.
Từ khi có Luật Thi (thơ luật) vào đời nhà Đường bên Tàu (gọi là Đường Luật) th́ các thể loại thuộc vào Hán Thi được gọi là Cổ Thi hay Thơ Cổ Phong tức là thơ làm theo phong cách xưa.
Thơ Cổ Phong chính là Thơ Tự Do đời sau nầy ở Việt Nam (thời xưa không có cái khái niệm về tự do nên không có thuật ngữ tự do dành cho thơ). Cho nên người ta muốn phá bỏ cái luật lệ cái khuôn khổ của Thi Luật (thơ làm theo luật) để nghĩ rằng làm ra cái mới hơn cái tốt hơn (hay nói cách khác là làm một cuộc "cách mạng" về thơ), nhưng té ra lại đi ngược trở về cái cũ đă có rồi mà v́ có những khuyết điểm nên người xưa mới bỏ đi và xếp vào loại thơ cổ hay cổ thi. Tưởng đâu phá bỏ để làm cái mới hơn nhưng lại đi lùi về cái cũ xưa chẳng mới lạ ǵ.
Tóm lại, Thơ Tự Do cũng chỉ là một h́nh thức làm sống lại Thơ Cổ Phong mà đă thịnh hành vào đời nhà Hán bên Tàu.
Ghi chú: Cổ phong tức Cổ thể hay cổ thi là một thể thơ cổ có từ nhiều thời đại trước đời nhà Đường. Về sau trở thành tên gọi chung tất cả thơ ngũ ngôn, thất ngôn... mà không theo luật, gồm ngũ ngôn cổ thi, thất ngôn cổ thi, tam ngôn thi, tứ ngôn thi, lục ngôn thi... không theo niêm luật như thơ Đường luật.
Thơ cổ phong khác với thơ luật ở chỗ thơ chỉ cần vần chứ không cần phải theo luật bằng, trắc.Tuy không theo luật bằng trắc nhưng vần vẫn phải thích ứng với quy luật âm thanh, có nhịp bằng trắc xen nhau cho dễ đọc.
So với thơ luật, thơ cổ phong phóng túng hơn, ít bị trói buộc trong niêm luật. Vả lại, thể cổ phong vốn cũng đă có từ các thời Hán, Tùy, trước, nên về sau lối thơ luật thịnh hành hơn cả.
Thơ tự do ngày nay chính là thơ cổ phong ngày xưa như đă dẫn giải trên.
Bookmarks