Ngôn Ngữ, Văn Hóa và Chiến Tranh

[CENTER][SIZE=5][B]Ngôn Ngữ, Văn Hóa và Chiến Tranh [/B][/SIZE]
[I]Giang Tuyết Cần (Jiang Xueqin) – PBD dịch[/I]

[IMG]http://the-diplomat.com/china-power/files/2010/07/1984-400x267.jpg[/IMG]
[/CENTER]

Tác phẩm [I]1984 [/I]của George Orwell là quyển sách cổ điển của Tây Phương nói về chủ nghĩa toàn trị, trong khi [I]Đạo Đức Kinh[/I] của Lão Tử là kinh gối đầu của nền văn hóa và tư tưởng Trung Hoa. [I]1984[/I] được ấn hành vào năm 1949, và Đạo Đức Kinh ra đời trước đó hơn hai ngàn năm.

Orwell không hề thắc mắc hay để ý gì đến Trung Hoa; ông đã viết quyển [I]1984 [/I]để đối phó với chủ nghĩa phát xít và toàn trị của cộng sản, đương nhiên là hiện tượng của thế kỷ 20. Vậy thì nếu tôi nói rằng [I]1984 [/I]và [I]Đạo Đức Kinh[/I] là cuộc bàn cãi trí thức giữa Orwell và Lão Tử thì sao? Và nếu tôi nói rằng chính cái xã hội áp bức(1) trong truyện của George Orwell thực ra lại là cảnh giới lý tưởng(2) của Lão Tử thì sao? Đọc hai tác phẩm này sẽ biết được nhiều về lý do tại sao định mệnh của Trung Cộng và Tây Phương có thể đã được an bài trước là sẽ bất đồng với nhau—hay còn tệ hơn vậy nữa.

Hai tác phẩm cổ điển này có những điểm tương đổng thật nổi bật. Kiệt tác của Orwell miêu tả Anh Quốc dưới hệ thống Ingsoc(3) (Xã hội chủ nghĩa tại Anh), được duy trì bằng Ngôn Ngữ Mới(4), niềm tin nhị trùng, và khẩu hiệu ‘Chiến Tranh là Hòa Bình/Tự Do là Nô Lệ/Ngu Dốt là Sức Mạnh.’ Tất cả ba ý niệm này đều có tương đương trong [I]Đạo Đức Kinh[/I], nhưng được diễn tả theo một cung cách thi vị hơn, tinh tế hơn, và có thể được chấp nhận nhiều hơn: Lão Tử chính là người tuyên truyền cho Đại Ca(5) vậy.

Trong bài viết ‘Chính Trị và Anh Ngữ’ của ông, Orwell có nói ngôn ngữ ảnh hưởng rất nhiều đến tư tưởng như thế nào, và trong [I]1984 [/I]ông tiếp tục chủ đề này đến mức lý luận cùng cực: nếu không có ngôn ngữ thì không thể có tư tưởng. Do đó mà cần phải có Ngôn Ngữ Mới:

[B][I]‘Không ai thấy được mục đích duy nhất của Ngôn Ngữ Mới là nhằm thu hẹp phạm trù tư tưởng hay sao? Cuối cùng chúng ta sẽ làm cho không thể có được tội ác tư tưởng nữa, vì sẽ không có chữ nào để diễn tả tội ác đó nữa.’[/I][/B]

Ngôn Ngữ Mới có mục đích phá hủy và phủ nhận ngôn ngữ, để tước đi các sắc thái và ý nghĩa tinh tế, cái hay cái đẹp và thanh nhã của một ngôn ngữ. Ngôn ngữ mới này trở thành đơn thuần chỉ để làm việc và trói chặt mọi người: người đó phải làm—mà không thể hỏi hay nghi ngờ hay thay đổi gì cả vì không có chữ nào để diễn tả mối bất đồng như thế.(6)

Mặc dù [I]Đạo Đức Kinh[/I] không hề bàn cụ thể về ngôn ngữ, nhưng thái độ của kinh này đối với ngôn ngữ, cũng như Đại Ca, là thái độ nghi kỵ và thù nghịch.

Đại Ca và Lão Tử có cùng một lý luận, quan điểm, và thái độ cơ bản: chấm dứt ngôn ngữ, phá hủy tư tưởng, và phủ nhận bản thân. Đại Ca hiểu rằng niềm tin nhị trùng thực sự có nghĩa là không nghĩ không tin gì cả, vì nếu mọi điều đều là một điều mâu thuẫn thì không có lý do gì để phải tin vào bất cứ điều gì cả. [I]Đạo Đức Kinh[/I] cũng chỉ là niềm tin nhị trùng, toàn những điều thay đổi không ngừng, bất ổn, và mâu thuẫn khi kinh này ca ngợi những điều thay đổi không ngừng, bất ổn, và mâu thuẫn:

[B][I]Khi mà mọi người khắp nơi vừa biết được cái đẹp là đẹp,
Thì đã có cái xấu.
Khi mà mọi người vừa biết được khéo léo,
Thì đã có vụng về.[/I][/B]

Trong [I]1984[/I], nhân vật Winston Smith đòi hỏi sự thật và tự do bằng cách nhất quyết đòi hỏi phải có lẽ phải, ổn định, và xác định rõ ràng mọi việc. Nhưng cả Đại Ca lẫn Lão Tử ắt phải phì cười và thương hại cái tính bướng bỉnh của Smith. Trong đoạn tới hồi cực điểm của [I]1984[/I], Smith bị giám đốc nha tình báo của Đại Ca là O’Brien bắt được, và viên trùm tình báo này ra tay áp dụng phương pháp tra tấn ‘thanh lọc’ để mở mang đầu óc cho một anh Smith bị ảo tưởng và lạc lối. O’Brien muốn Smith phải chối bỏ ký ức và do đó phủ nhận cả bản thân—một khi ý thức về bản thân của Smith đã bị chế ngự thì anh sẽ tự động phục tùng ‘sự thật’:

[B][I]‘Chỉ có tinh thần có kỷ luật mới có thể nhìn thấy thực trạng, Winston à…Khi anh tự lừa dối mình để nghĩ rằng anh nhìn thấy điều gì đó là anh đã mặc nhiên cho rằng mọi người khác cũng nhìn thấy điều đó như anh. Nhưng tôi nói cho anh biết, thực trạng đó không phải ở bên ngoài. Thực trạng nằm trong tinh thần con người chứ không ở chỗ nào khác. Không ở trong tinh thần cá nhân, vì tinh thần cá nhân có thể sai lầm, và rồi thì trước sau gì cũng sớm tàn: mà chỉ có trong tinh thần của Đảng, là của tập thể và vĩnh viễn bất tử. Bất cứ điều gì Đảng bảo là sự thật, thì điều đó chính là sự thật.’[/I][/B]

Nếu ta đem [I]Orwell [/I]để thay thế Winston Smith, đem [I]Lão Tử[/I] thay vào O’Brien, và thay vì Đảng thì đó là [I]Đạo [/I]của Lão Tử, đoạn văn này ắt rõ ràng cho thấy phân cách về ý thức hệ giữa Orwell và Lão Tử—và giữa Tây Phương và Đông Phương.

Dĩ nhiên, Lão Tử tinh tế và thi vị hơn O’Brien nhiều, nhưng Lão Tử tuyên dương sự ngu dốt, thụ động, nhún nhường, và quỵ lụy, và trong một đoạn Lão Tử còn viết theo cùng một cú pháp và luận lý của khẩu hiệu ‘Chiến Tranh là Hòa Bình/Tự Do là Nô Lệ/Ngu Dốt là Sức Mạnh’:

[B][I]Những lời đáng tin thì không hùng hồn;
Những lời hùng hồn thì không đáng tin.
Trí giả thì không phải là bác học;
Bác học thì không phải là trí giả.
Người tinh thông thì không toàn diện;
Người toàn diện thì không tinh thông. [/I][/B] (Chương 81)

Lạ đời thay, khi cố miêu tả cảnh địa ngục thống khổ nhất trên đời thì Orwell đã viết lại [I]Đạo Đức Kinh[/I] cho độc giả Tây Phương chăng? Loại triết lý khiến một văn sĩ Tây Phương phải bịt mũi nhăn mặt nhưng trên thực tế lại thường chính đó là nền văn hóa của Trung Hoa.

Do đó, làm thế nào mà Trung Cộng và Tây Phương lại có thể hòa hợp với nhau cho được? Không những chỉ vì các hệ thống giá trị tư tưởng của họ khác nhau mà thôi, như đã thấy trong hai tác phẩm cổ điển này—mà nền tảng hai tư tưởng đó còn đối chọi với nhau.
___________
Chú thích của người dịch:

(1) Dystopia (một nơi đầy áp bức, khốn khổ của con người)
(2) Utopia (một nơi không tưởng hoàn toàn lý tưởng)
(3) Orwell đặt ra tên gọi này bằng “ngôn ngữ mới” để nói về ý thức hệ chính trị của chính quyền độc tài toàn trị trong quyển tiểu thuyết 1984 của ông
(4) Newspeak, tên một ngôn ngữ mới được đặt ra trong 1984
(5) Big Brother, tên của nhà độc tài bí ẩn trong 1984
(6) Sắc thái và cái đẹp của tiếng Việt cũng đã bị hủy hoại ở miền Bắc trước năm 1975 và ở miền Nam sau năm 1975 để thay thế bằng một loại ngôn ngữ mới thật thô thiển cốt để tẩy não mà thay bằng một thứ khẩu hiệu rỗng tuếch ngô nghê lặp đi lặp lại trong mọi hoàn cảnh!

Source: [url]http://the-diplomat.com/china-power/2010/07/14/language-culture-and-war/[/url]

Nguồn: [url]http://motgocpho.com/forums/showthread.php?22867-Ng%C3%B4n-Ng%E1%BB%AF-K%E1%BB%81m-Ch%E1%BA%BF-T%C6%B0-T%C6%B0%E1%BB%9Fng!&p=249421&posted=1#post249421[/url]

[INDENT][CENTER]
[I]Giang Tuyết Cần (Jiang Xueqin) - PBD dịch[/I]

[IMG]http://the-diplomat.com/china-power/files/2010/07/ArtWar-400x266.jpg[/IMG]
[/CENTER]

Trong bài trước(*) tôi đã nói về mâu thuẫn tư tưởng cố hữu được biểu lộ trong hai áng văn chương cổ điển là [I]1984 [/I]và [I]Đạo Đức Kinh[/I] và những gì mà hai tác phẩm này cho thấy về viễn ảnh Tây Phương hòa hợp với Trung Cộng.

Tôi muốn nói thêm một chút bằng cách xét đến hai tác phẩm cổ điển về chiến lược và ngoại giao của Trung Hoa là [I]Tam Quốc Diễn Nghĩa[/I] và Tôn Tử [I]Binh Pháp[/I], vì tư tưởng lừa dối hai mang sâu đậm thật sáng tạo trong hai quyển sách này lên đến mức mà nếu đem so với quyển [I]Hoàng Tử[/I](1) thì quyển này đọc thấy thật hiền lành như thể là đọc quyển [I]Đắc Nhân Tâm[/I](2) vậy.

[I]Tam Quốc Diễn Nghĩa[/I] là một thiên anh hùng thật dông dài thiếu mạch lạc, nhưng chủ đề là truyện về hai vị tướng, Lưu Bị và đối thủ của ông ta là Tào Tháo, tranh hùng với nhau trong cuối triều nhà Hán. Theo lẽ thì Lưu Bị tiêu biểu cho đức hạnh và khiêm tốn còn Tào Tháo là tiêu biểu cho cơ hội chủ nghĩa và tham vọng. Lưu Bị bị dồn vào vị thế lãnh đạo để bảo vệ hoàng đế của ông ta, và khi hoàng đế qua đời thì bộ hạ cầu khẩn ông ta dựng lại một đế quốc mới. Và, tuy lúc đầu Lưu Bị từ chối nhưng hoàn cảnh và lòng cương quyết của bộ hạ ông ta đã buộc ông ta phải lên ngôi.　

Tào Tháo cũng cầm kiếm để bảo vệ hoàng đế của ông ta, nhưng khi thấy có cơ hội thì ông ta lập quỷ kế ngay để cướp ngôi. Không có gì khác biệt giữa hành động của Lưu Bị và Tào Tháo (cả hai đều mưu toan đầy tham vọng và áp dụng mánh khóe để sai khiến và lừa gạt bộ hạ), nhưng chính thái độ đạo đức giả và hai mang của Lưu Bị lại giúp cho ông ta trở thành anh hùng. Theo tiêu chuẩn của Orwell(3) thì Lưu Bị đã thực hành hoàn toàn thành thạo niềm tin nhị trùng.

Sau đây là định nghĩa của Orwell về niềm tin nhị trùng:

[B][I]‘Niềm tin nhị trùng có nghĩa là khả năng mang hai niềm tin trái ngược nhau cùng lúc trong đầu một người, và chấp nhận cả hai niềm tin đó. Người trí thức của Đảng biết phải thay đổi ký ức của mình theo hướng nào; do đó y biết là y đang giả dối về tình thế hiện thực; nhưng vì áp dụng niềm tin nhị trùng nên y cũng tự cảm thấy là không hề xúc phạm đến hiện thực.Tiến trình này phải là có ý thức, vì nếu không thì sẽ không áp dụng được đủ mức chính xác, nhưng tiến trình này cũng phải là vô thức, vì nếu không sẽ gây ra cảm nghĩ lừa dối và rồi từ đó sẽ cảm thấy tội lỗi....cố ý nói dối trong khi thực tâm tin vào những lời dối trá đó, quên đi bất cứ sự thật nào đã trở thành bất tiện, và rồi, khi thấy cần thiết trở lại, thì lôi ra từ trong quên lãng một khi còn cần đến, để chối bỏ hiện thực khách quan và trong lúc đó vẫn để ý đến hiện thực đã chối bỏ—tất cả những yếu tố này đều cần thiết phải có chứ không thể thiếu được.'[/I][/B](4)

Giờ ta hãy đọc một vài chiến lược của Tôn Tử:　

[B][I]'Các âm mưu quỷ kế bí mật nên được che giấu công khai hơn là kín đáo, và thái độ thật công khai thường chứa chấp bí mật tột độ.'　

'Ta che giấu tư tưởng thù nghịch của ta bằng cách tỏ ra hết sức thân thiện bề ngoài. Ta tự làm cho kẻ thù ta phải mến ta, khiến chúng phải tin ta. Khi ta được chúng tin thì ta có thể bí mật chống lại chúng.'

'Tự đả thương nhẹ hay đả thương không trí mạng đến bản thân để thu phục lòng tin của kẻ thù. Đây là phương pháp đặc biệt hay được các điệp viên áp dụng: tức là làm cho mình có vẻ như nạn nhân của chính phe của mình để thu phục cảm tình và lòng tin của kẻ thù.'[/I][/B](5)

[I]Tam Quốc Diễn Nghĩa[/I] miêu tả niềm tin nhị trùng tác động như thế nào trong thực tế, và Tôn Tử [I]Binh Phá[/I]p là một cẩm nang huấn luyện cách thực hành niềm tin nhị trùng. (Có quá nhiều Lưu Bị trong suốt lịch sử Trung Hoa, nổi tiếng nhất dĩ nhiên là Mao Trạch Đông.)　

Hãy so sánh các văn bản nền tảng này của đế quốc Trung Hoa với văn bản của đế quốc La Mã, quyển Aeneid của Virgil. Aeneas của thành Troy có hai đức tính chính: anh ta ngoan ngoãn và thành thật. Nhiều người Hoa sẽ xem anh ta là thằng ngốc, và ngay cả tác giả Virgil cũng tả anh ta là thiếu bất cứ động lực hoặc sáng kiến nào của chính mình. Anh ta không phải là một tư tưởng gia mà cũng không phải là một người có khả năng tranh luận, và anh ta chỉ thực sự trở nên sống động và biểu lộ cá tính của mình trên chiến trường và đã gieo mầm phát sinh đế quốc La Mã khi lãnh đạo dân thành Troy của anh để chiến thắng các bộ lạc La Tinh dàn trận đánh anh ta.

Người Mỹ thì ngưỡng mộ nhất là George Washington, một chiến sĩ đơn giản và thành thật đã sáng lập một quốc gia và để đổi lại công lao đó thì ông chỉ xin về hưu tại nông trại của ông ở Virginia. Cả Aeneas lẫn George Washington ắt phải lấy làm kinh tởm nếu đọc [I]Binh Pháp[/I] Tôn Tử, và nhiều người Hoa chắc sẽ cho cả hai người này là chất phác và ngây thơ. Nhưng cả hai nhân vật này đều là những bậc anh hùng của hai đế quốc vĩ đại nhất trong lịch sử, và không phải ngẫu nhiên mà thành. Một quốc gia tôn sùng Aeneas hay Washington thì cũng thường tôn sùng công sức làm việc chăm chỉ và lòng thành thật, bổn phận và danh dự. Còn một quốc gia tôn sùng Tôn Tử và Mao Trạch Đông thì trong nhiều trường hợp cũng tôn sùng tính bất lương và hai mang, lừa dối và quỷ kế:

Trung Cộng đầy dẫy những kẻ mang niềm tin nhị trùng, và Orwell đã cảnh cáo chúng ta là hậu quả cuối cùng của niềm tin nhị trùng là một dân tộc không có khả năng tiến bộ, một nền văn hóa đắm chìm trong trò quỷ thuật hướng nội là lừa dối và hai mang. Do đó, lịch sử lâu đời của Trung Hoa không phải là thực lực quý báu gì cả mà chính là một tai ương bị nguyền rủa nặng nề nhất.(6)

Source: [URL="http://the-diplomat.com/china-power/2010/07/29/china-doublethink-nation/"]http://the-diplomat.com/china-power/...ethink-nation/[/URL]
______________________
Chú thích của người dịch:

(*) Bài "Ngôn Ngữ, Văn Hóa và Chiến Tranh" ([I]Language, Culture and War[/I]) của cùng tác giả
(1) Tác giả là Niccolò Machiavelli. Có bản dịch là [I]Quân Vương[/I]
(2) [I]How to Win Friends & Influence[/I] của Dale Carnegie
(3) Tác giả [I]Trại Súc Vật[/I] và [I]1984 [/I]nói trên
(4) Trích từ quyển [I]1984 [/I]của Orwell
(5) Trung Cộng và Việt Cộng học cùng… binh pháp nham hiểm này!
(6) Thử ngẫm thêm: phải chăng Việt Nam cũng chịu cùng tai ương đó? Phải chăng người Việt quả có “xấu xí” vì cũng tôn sùng niềm tin nhị trùng và những quỷ kế trong Tôn Tử Binh Pháp?

[url=http://motgocpho.com/forums/showthread.php?22861-Ph%C6%B0%E1%BB%9Bc-hay-H%E1%BB%8Da&p=249268#post249268] Nguồn[/url][/INDENT]